Η προετοιμασία των μαθητών της Γ΄ Λυκείου για τις Πανελλαδικές εξετάσεις περιλαμβάνει ασφαλώς και ανά τακτά χρονικά διαστήματα διαγωνίσματα.

Μέσα από τη γραπτή ή προφορική (ανάλογα της περίπτωσης) εξέταση γίνεται προσπάθεια να εντοπιστούν κενά, να αναλυθούν – εξηγηθούν τα λάθη, και βέβαια να εξοικειωθούν οι μαθητές στις «συνθήκες» των εξετάσεων που έρχονται – αυτό που ονομάζουμε «προσομοίωση».

Αναμφίβολα ο καλός βαθμός ενός διαγωνίσματος είναι το ζητούμενο μια και η «σωστή» του μετάφραση δίνει δύναμη στο μαθητή για την συνέχεια και ισχυροποιεί μέσα του το «θα πάω καλά». Βέβαια η «λανθασμένη» μετάφραση ακούει στο όνομα εφησυχασμός, και κάτι τέτοιο 5 μήνες πριν τις πανελλαδικές ποτέ δεν θέλουμε να συμβεί.

Πόσο αντιπροσωπευτικός είναι ο βαθμός των διαγωνισμάτων προετοιμασίας

Αρκετές φορές ο μαθητής δυσαρεστείται που του «έκοψαν» μόρια σε σημεία που κατά τη γνώμη του δεν έπρεπε. Αισθάνεται αδικημένος. Και μάλιστα ίσως το αίσθημα της αδικίας να μεγαλώνει συγκρίνοντας το βαθμό του με τους αντίστοιχους των συμμαθητών του.

Να δούμε όμως και το θέμα από τη μεριά του βαθμολογητή - καθηγητή.

Ξεκινώντας με το  δεδομένο ότι υπάρχει μόνο καλή θέληση στη σχέση καθηγητή – μαθητή ο πρώτος ΔΕΝ πρέπει να ωραιοποιήσει την εικόνα ενός γραπτού προετοιμασίας για τις πανελλαδικές. Εξάλλου η μάθηση προτιμά την ποιότητα αντί της ποσότητας. Όσο και να ακούγεται «σκληρό» πρέπει να είναι αυστηρός κριτής - όχι για να αυτοονομασθεί αυστηρός, αλλά για να βοηθήσει τον μαθητή να γνωρίσει (από πριν) την πραγματική ατμόσφαιρα των Πανελλαδικών. Και αυτή η ατμόσφαιρα δεν είναι ασφαλώς για να τη φοβάται ΑΛΛΑ είναι μια ατμόσφαιρα διαφορετική.

Τα διαφορετικά στοιχεία των Πανελλαδικών εξετάσεων σε σχέση με τις εξετάσεις προετοιμασίας

Σαν πρώτο θα αναφέρουμε το ίδιο το περιβάλλον με την κυριολεκτική του έννοια. Δεν είναι το ίδιο να γράφεις παρέα με τους φίλους σου σε μια γνώριμη τάξη ενώ συγχρόνως αισθάνεσαι την «ασφάλεια» της παρουσίας του καθηγητή σου με το να βρίσκεσαι σε ένα (ενδεχομένως) όχι οικείο χώρο χωρίς τη δυνατότητα να εκφράσεις πιθανή απορία στους επιβλέποντες καθηγητές.

Το δεύτερο στοιχείο που πρέπει να συνειδητοποιήσει ο μαθητής είναι ότι ο διορθωτής του γραπτού του (στις Πανελλαδικές εξετάσεις) ΔΕΝ τον γνωρίζει. Είναι μια απρόσωπη σχέση και ακριβώς γι αυτό το λόγο το γραπτό πρέπει να είναι απόλυτα «πειστικό» για τον διορθωτή. Σε αυτή την περίπτωση ο καθηγητής δεν ξέρει τις γνώσεις του μαθητή κάτι που σημαίνει ότι αν θέλει να είναι δίκαιος πρέπει να είναι αυστηρός κριτής.







Επίλογος

Αγαπημένοι μαθητές ο καθηγητής είναι σύμμαχος στην προσπάθειά σου (Η συμμετοχή του καθηγητή στο παρακάτω της ζωής των άλλων) και  οι παραπάνω σκέψεις δεν γράφτηκαν για να φοβίσουν, να αγχώσουν, ή να μειώσουν την αυτοπεποίθησή σας. Σαν στόχο έχουν ακριβώς το αντίθετο μια και πιστεύουμε ότι το άγχος και ο φόβος κάνουν έντονη την παρουσία τους όχι όταν είσαι προετοιμασμένος για την πραγματική εικόνα μιας δοκιμασίας αλλά όταν πρωτογνωρίζεις την πραγματικότητα στη διάρκεια της δοκιμασίας.

Καλή συνέχεια στην προσπάθειά σας.







Αναμφίβολα όλοι μας ή τουλάχιστον οι περισσότεροι θα θέλαμε η επόμενη της δικής μας γενιάς να είναι καλύτερη. Ποιος δεν θα επιθυμούσε η πρόοδος, οι σωστές επιλογές και τα λιγότερα λάθη να χαρακτηρίζουν το σήμερα αλλά και το αύριο των νέων.

Υπάρχουν μάλιστα φορές που τα προηγούμενα θέλω μας παίρνουν και την μορφή της απαίτησης. Πράγματι με τον τρόπο μας απαιτούμε από τα παιδιά να κάνουν τις κατάλληλες επιλογές αξιολογώντας σωστά τα όποια δεδομένα  προϋπάρχουν των αποφάσεών τους.

Έχουμε όμως φροντίσει προηγούμενα να τους διδάξουμε τον τρόπο με τον οποίο επιλέγουμε;

Το περιβάλλον που οι νέοι βρήκαν (δεν επέλεξαν)

Στην οικονομική επιστήμη δεχόμαστε την «υπόθεση» ότι όλοι έχουμε πλήρη γνώση των δεδομένων της αγοράς (περιβάλλοντος). Η «υπόθεση» χρησιμοποιείται στην προσπάθεια προσδιορισμού της «ιδανικής – ορθολογικής» συμπεριφοράς του ατόμου. Το αν στον πραγματικό κόσμο ισχύει είναι θέμα που δεν αναλύεται στις τωρινές σκέψεις μας.

Και πράγματι η ύπαρξη υπέρ-πληροφόρησης στις μέρες μας δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Αναμφίβολα οι νέοι έχουν σαφώς μεγαλύτερη βατότητα στην ενημέρωση απ ότι η προηγούμενη γενιά. Η ευκολία αναζήτησης και άντλησης πληροφοριών για το όποιο θέμα από το διαδίκτυο δεν απαιτεί παρά ελάχιστο χρόνο. Κάτι αντίστοιχο βέβαια συμβαίνει και με τα υπόλοιπα μέσα μαζικής ενημέρωσης ή επικοινωνίας (ΜΜΕ) και κοινωνικής δικτύωσης τα οποία προσφέρουν εικόνες, κείμενα και προτροπές σε κάθε ενδιαφερόμενο ή μη.

Βέβαια η ποσότητα δεν εξασφαλίζει απαραίτητα την ποιότητα (οὐκ ἐν τῷ πολλῷ τὸ εὖ )

 Η άντληση της πληροφορίας από το περιβάλλον

Το να υιοθετήσουμε ή απορρίψουμε μια άποψη είναι αποτέλεσμα δύο κυρίως παραγόντων. Του διαθέσιμου χρόνου και της δυνατότητας ανάλυσης.

Στο σκέλος του χρόνου ο τεράστιος όγκος της πληροφόρησης ουσιαστικά «συμπιέζει» περαιτέρω τη διάρκεια που αφιερώνεται στο έλεγχο της καταλληλότητάς της. Ο ιδιαίτερα έντονος αυτός χρονικός περιορισμός ασφαλώς αποτελεί τροχοπέδη στον  αντιπροσωπευτικό έλεγχο της αξιοπιστίας της πληροφορίας  ή της πραγματικής χρησιμότητάς της για τον ενδιαφερόμενο.

Η δυνατότητα ανάλυσης από την μεριά του ενδιαφερόμενου έχει σαν αποτέλεσμα την επιλογή εκείνης της ανά περίπτωση «σωστής» για τον ίδιο πληροφορίας μεταξύ των πολλών άλλων. Αυτή η ικανότητα με τη σειρά της προαπαιτεί την ύπαρξη κριτικής σκέψης. Και αυτή συνήθως δεν είναι έμφυτη. Καλλιεργείται όμως. Διδάσκεται!

Η συμμετοχή του σχολείου στην ενδυνάμωση της κριτικής σκέψης

Εδώ και χρόνια στη μεταφοράς της γνώσης «προτιμάται» η προσφορά ποσότητας έναντι της ποιότητας παρά το ότι η μάθηση έχει την ακριβώς αντίθετη άποψη.

Με την εφαρμογή μιας τέτοιας λογικής στην πραγματικότητα δεν «αφήνουμε» χρόνο στη σκέψη να αναλύσει, κατανοήσει και καταλήξει σε συμπεράσματα. Ουσιαστικά μέσω της υπέρ-προσφοράς την «οδηγούμε» σε κατάληξη δικής μας επιθυμίας ή αίσθησης. Δηλαδή δεν διαφοροποιούμαστε από τις συνθήκες με τις οποίες έρχονται αντιμέτωπα τα παιδιά όταν αντλούν πληροφορίες από το ευρύτερο περιβάλλον (προηγούμενη παράγραφος)

Η εκπαίδευση των νέων στο σχολείο θα έπρεπε να αποβλέπει στον εφοδιασμό τους με εκείνα τα εργαλεία σκέψης που θα τους επιτρέψουν να παρεμβαίνουν με τη δικά τους κριτήρια αξιολόγησης στο αύριο της ζωής τους. Κάτι το οποίο είναι εντελώς άλλο από την «κατασκευή σκέψης» με συγκεκριμένες προδιαγραφές που εξυπηρετούν συγκεκριμένους σκοπούς.

Αυτό που χρειάζεται ο νέος είναι να του μάθουμε τη διαδικασία σωστής άντλησης, αξιολόγησης, ανάλυσης, και προβολής συνεπειών στο μετά των δεδομένων του τώρα. Τότε του έχουμε καλλιεργήσει την κριτική σκέψη.

Τότε προσφέραμε τη δύναμη στη σκέψη του να διαβάζει πίσω από τις λέξεις ώστε να επιλέγει αυτές που πράγματι χρειάζεται..

Διδάσκοντας σύντομα αντιλαμβάνεσαι ότι η  (πραγματική) μάθηση «προτιμά» την ποιότητα αντί της ποσότητας. Η ρήση του Αριστοτέλη «ουκ εν τω πολλώ το ευ, αλλ’ εν τω ευ το πολύ» δηλώνει καθημερινά παρούσα στην τάξη σου. Εννοιολογικά το γνωρίζεις, εμπειρικά το διαπιστώνεις, επιστημονικά το πιστεύεις στην πράξη όμως τι συμβαίνει; Το εφαρμόζεις;

Μια συνηθισμένη τάξη:  Λειτουργώντας με το «πολλώ»

Λοιπόν,  τα θέματα των πανελλαδικών εξετάσεων πέρσι ήταν πολύ απαιτητικά! Με το ρυθμό που πηγαίνουμε δεν θα προλάβουμε να πούμε όλα όσα θέλω. Πρέπει να επιταχύνουμε.

Άρα, ξεχάστε τις πέντε ασκήσεις που σας έβαζα ανά μάθημα. Από αύριο οκτώ μπορέι και δέκα. Θέλω  να καλύψουμε (όσο μπορούμε) το ενδεχόμενο να δείτε στις εξετάσεις άσκηση που έχουμε κάνει ή έστω μια παρόμοια. Δεν το καταλαβαίνετε;

Επίσης για τους ίδιους λόγους από εδώ και πέρα θα γράφουμε περισσότερα διαγωνίσματα

Μια διαφορετική τάξη: Επιλέγοντας το «ευ»

Για ακούστε. Ανεξάρτητα από τον βαθμό δυσκολίας των περσινών θεμάτων στις πανελλαδικές στο εξής θα λειτουργούμε διαφορετικά.

Συγκεκριμένα δεν θα έχετε να λύσετε πολλές ασκήσεις, αλλά τη μέρα που θα τις συζητήσουμε θα μου εξηγήσετε τη διαδικασία που ακολούθησε η σκέψη σας στην προσπάθεια να τις λύσει. Στη συνέχεια σκέφτομαι να σας δώσω ενδεικτικές απαντήσεις τις οποίες θα διαβάσετε και θα παραλληλίσετε με τις δικές σας. Θα βρείτε τις διαφορές και τυχόν απορίες θα τις συζητήσουμε στο επόμενο μάθημα.

Την ίδια ακριβώς «λογική» θα εφαρμόζουμε και στα διαγωνίσματα.

Βασικός και αδιαπραγμάτευτος όρος της νέας «λογικής» μας είναι ότι δεν θα έρθει κανείς χωρίς να έχει φέρει καταγεγραμμένη την προσπάθεια λύσης των ασκήσεων.

Το «ευ» επιζητά την ύπαρξη του λάθους

Ο ρόλος μας σαν καθηγητές δεν είναι να «γεμίζουμε» με ασκήσεις και διαγωνίσματα τα παιδιά  για να πούμε ότι «είπαμε» πολλές ή μήπως τυχαία «κάνουμε» αυτή που θα «πέσει»... Είναι σχεδόν βέβαιο ότι αρκετές από τις πολλές – ελλείψει χρόνου - δεν θα αναλυθούν σε έκταση με συνέπεια οι μαθητές να μην «αναγνωρίσουν» την λογική του λάθους που ενδεχομένως έκαναν.

Οπότε τι ουσιαστικό θα έχουμε πετύχει;

Φοβάμαι μόνο την καλλιέργεια της τέχνης του παπαγαλισμού και βεβαίως το άκουσμα (με ότι αυτό σημαίνει) ότι ο τάδε έπιασε τα θέματα!

Η (πραγματική) επιτυχία στις εξετάσεις λομως έρχεται, και πρέπει να έρχεται, μέσα από τη δυνατότητα του μυαλού να αξιοποιεί σωστά και δυναμικά την υπάρχουσα γνώση για να την πάει παρακάτω. Με άλλα λόγια έχοντας αναλύσει 10 ασκήσεις να μπορεί να λύσει 100.

Το σκεπτικό μας δεν μπορεί να είναι πάντα αλάνθαστο. Λάθη θα γίνονται όσο το μυαλό δεν βρίσκεται σε αδράνεια. Το χρήσιμο για το παρακάτω της ζωής μας είναι να αποκτήσουμε εκείνη τη διαδικασία σκέψης ώστε να περιορίσουμε τα λάθη μας ή να τα ανακαλύψουμε πριν υποστούμε τις συνέπειές τους.

Αυτή η διαδικασία σκέψης είναι το «ευ» που χρειαζόμαστε για να αντιμετωπίζουμε με επιτυχία το «πολλώ»

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το