Οικονομική επιστήμη. Μια πρώτη γνωριμία

Η οικονομική επιστήμη ανήκει σε εκείνους τους κλάδους επιστημών που η προσπάθεια περιγραφής του αντικειμένου τους  δεν είναι εύκολη. Οι δυσκολίες που συναντάς οφείλονται κυρίως σε δύο λόγους. Ο πρώτος σχετίζεται με τη ύπαρξη όμορων κλάδων που τα σύνορα τους είναι έντεχνα κατασκευασμένα ώστε να μετατοπίζονται άκοπα όταν το λάθος πρέπει να ανήκει αλλού. Ο δεύτερος έρχεται σαν απόρροια του ξερολισμού που έχει καταλάβει και μόνιμα κατοικήσει  στο ρετιρέ του ανθρώπινου εγκεφάλου, δυστυχώς αρκετών.

Με κύριο αποδέκτη των σκέψεών μας τον νέο που αποφασίζει να σπουδάσει οικονομικά και δευτερευόντως εκείνον που αποφάσισε ότι ήρθε ο καιρός να σταματήσει να αυτοαποκαλείται οικονομολόγος θα αναφέρουμε στις παρακάτω γραμμές κάποια πρώτα στοιχεία – κατά τη γνώμη μας – χρήσιμα για την αναγνώριση της  ταυτότητας  της οικονομικής επιστήμης.

Οικονομία και πολιτική δεν είναι συνώνυμες έννοιες

Αναμφίβολα υπάρχει επικοινωνία και θα λέγαμε μια αμφίδρομη σχέση μεταξύ των δύο  επιστημών. Και ακριβώς αυτή η ισχυρή σχέση επιτρέπει την ευκολία λεκτικού περάσματος από τον ένα χώρο στον άλλο.

Σπουδάζοντας οικονομία, σύντομα γίνεται φανερό ότι ένα πράγμα είναι μια τεκμηριωμένη οικονομικά πρόταση (π.χ. ανάκαμψης της οικονομίας) και άλλο η διάθεση (υπάρχουσα πολιτική βούληση) εφαρμογής, μερικής υιοθέτησης ή απόρριψής της.

Πολιτικές δεσμεύσεις, εμμονές, ή εθελοτυφλία είναι συχνά οι λόγοι  επιλογής - εφαρμογής συγκεκριμένης οικονομικής πολιτικής έναντι άλλης. Στο αύριο, η επιλογή αυτή ενδέχεται να αποδειχθεί λανθασμένη έως και καταστροφική.

Σκεπτόμενοι τότε ποιο ήταν το λάθος θα είναι εύκολο, και ενίοτε βολικό, να κατηγορηθεί η οικονομική πολιτική που εφαρμόστηκε.  Αναζητώντας όμως περισσότερο επίμονα την αλήθεια  είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα καταλήξουμε στο ότι:

η επιλογή του οικονομικού μείγματος που εφαρμόστηκε δεν έγινε με αμιγώς οικονομικά κριτήρια αλλά μάλλον με πολιτικά.

Το να χαρακτηρίσεις κάποιον υπουργό οικονομικών ή σύμβουλό του όχι καλό οικονομολόγο δεν έχει κόστος.  Στην πράξη όμως είναι ιδιαίτερα δύσκολο να ισχύει για ένα άτομο που του δόθηκε επίσημα η αρμοδιότητα να χαράσσει την οικονομική πολιτική ενός κράτους. Μη ξεχνάμε ότι γενικά η αρνητική κριτική είναι εύκολη, αλλά όχι πάντα αντιπροσωπευτική.

Τα υποδείγματα της Οικονομικής επιστήμης

Στη φύση το να συναντήσουμε ένα μέγεθος του οποίου η μεταβολή - εξέλιξη ερμηνεύεται από την επίδραση μόνο ενός άλλου παράγοντα είναι κάτι σπάνιο. Συνήθως υπάρχουν περισσότεροι του ενός παράγοντες που επηρεάζουν τη μεταβολή του πρώτου. Για παράδειγμα, μπορεί να εξετάζουμε την ποσοτική ή ποσοστιαία σχέση μεταξύ του αριθμού των παιδιών που ζουν στην επαρχία και του αριθμού των εισαχθέντων στα ΑΕΙ – ΤΕΙ. Ολοκληρώνοντας την έρευνα μας θα καταλήξουμε σε κάποια συμπεράσματα. Όμως υπάρχουν και παράγοντες όπως το εισόδημα, το μορφωτικό επίπεδο των γονιών, κ.α. που έχουν παρέμβει στην διαμόρφωση της τελικής σχέσης αλλά δεν έχουν αναφερθεί και επομένως δεν έχει εκτιμηθεί η συμμετοχή τους. Στην έρευνά μας αυτούς του παράγοντες τους θεωρήσαμε  σταθερούς.

Η οικονομική επιστήμη χρησιμοποιεί στα υποδείγματά της τον Λατινικό όρο

ceteris paribus

Σε ελεύθερη μετάφραση ο όρος σημαίνει όλα τα άλλα ίσασταθερά,  και χρησιμοποιείται ακριβώς για να δηλώσει αφενός την ύπαρξη δευτερογενών (όχι ιεραρχικά) παραγόντων και αφετέρου τη διατήρηση της σταθερότητάς τους όταν εξετάζουμε τη σχέση μεταξύ κάποιων μεγεθών - μεταβλητών.

 

ceteris paribus και Οικονομική επιστήμη

The meaning of Ceteris Peribus (photo: www.slideshare.net)

Για παράδειγμα η ύπαρξη αρνητικής σχέσης μεταξύ της τιμής ενός αγαθού και της ζητούμενης ποσότητάς του ισύει υπό την προϋπόθεση της σταθερότητας π.χ. του εισοδήματος. Η αναφορά στη σταθερότητα παράγοντα / ων δηλώνεται με την έκφραση ceteris paribus.

- Αμφισβητώντας την Οικονομική επιστήμη

Ορισμένοι αναρωτιούνται για το πως είναι δυνατόν να υποβάλλεις την ίδια ερώτηση σε τέσσερις οικονομολόγους και ενδεχομένως να ακούσεις τέσσερις διαφορετικές απαντήσεις. Είναι πράγματι δύσκολο να αντιληφθείς αν δεν ασχολείσαι επαγγελματικά με το χώρο της οικονομίας ότι και οι τέσσερις απαντήσεις μπορεί να είναι σωστές Yes, Economics Is a Science

Σαν αποτέλεσμα αρκετοί αμφισβητούν την υπόθεση ceteris paribus ισχυριζόμενοι ότι υπεραπλουστεύει την πραγματικότητα και επομένως δεν δέχονται την αξιοπιστία των συμπερασμάτων κάποιων οικονομικών μοντέλων.

- Ο αντίλογος

Στην οικονομική επιστήμη Μια αρχική προσέγγιση στη δομή της Οικονομίας δεν υπάρχουν συνθήκες ελεγχόμενου πειράματος. Για παράδειγμα, δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε δοκιμαστικούς σωλήνες για να ελαχιστοποιήσουμε την επίδραση άλλων  εξωγενών παραγόντων στην υπό εξέταση σχέση. Συγχρόνως προσπάθεια γίνεται στη μελέτη ή πρόβλεψη συμπεριφοράς του ατόμου, και ο τρόπος αντίδρασης της ανθρώπινης συμπεριφορά είναι πολύ δύσκολο να γενικευθεί -  ομαδοποιηθεί.

Το γεγονός αυτό καθιστά απαραίτητη τη χρησιμοποίηση μαθηματικών, στατιστικής και οικονομετρίας στην προσπάθεια στάθμισης της επίδρασης των όποιων άλλων παραγόντων αλλά και της πιθανότητας εμφάνισής τους.

Για επίλογο

Το ζητούμενο ασφαλώς δεν είναι να γίνουμε (διάφορο του να αυτοαποκαλούμεθα) όλοι οικονομολόγοι . Όμως όσοι αποφασίσουν να ασχοληθούν με αυτή την επιστήμη θα πρέπει κατά τη γνώμη μας να ενημερωθούν όσο περισσότερο μπορούν για το αντικείμενό της Οικονομική Λογική και καθημερινότητα, να είναι ξεκάθαρο στη σκέψη τους ότι δεν είναι πολιτική, και βέβαια η απόφασή τους να μην είναι αναγκαστική, δηλαδή το αποτέλεσμα της απόρριψης άλλων επιστημονικών κλάδων.

Σπουδάζοντας την Οικονομική επιστήμη σύντομα θα διαπιστώσετε ότι τα λάθη δεν βρίσκονται τόσο στις θεωρίες - υποδείγματά της επιστήμης αλλά πολύ περισσότερο στις λανθασμένες ανθρώπινες επιλογές που άλλοτε εσκεμμένα και άλλοτε όχι, διαστρεβλώνουν ή ξεχνούν τις οικονομικές αρχές.

 

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Το πέρασμα στη φοιτητική ζωή

Σήμερα λοιπόν ανακοινώθηκαν οι βάσεις εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Μια μέρα  που χάρισε  χαμόγελα για την επερχόμενη φοιτητική ζωή που ξεκινάει στους περισσότερους και προσέφερε  προϊόν σκέψης στους λιγότερους.

Τα άτομα που ανήκουν στην πρώτη ομάδα (Πέρασμα στη Φοιτητική ζωή)

Χωρίς αμφιβολία δικαιούνται ένα μεγάλο ΜΠΡΑΒΟ  για την επιτυχία τους  η οποία βέβαια δεν ήρθε ούτε άκοπα, ούτε μόνη της.

Κάτι τέτοιο σπάνια συμβαίνει. Ήταν το αποτέλεσμα μιας σωστής συνεργασίας του πρώην μαθητή και νυν φοιτητή αρχικά με τον εαυτό του, και στη συνέχεια με το κοντινό περιβάλλον του.

Έπρεπε να σχεδιάσει το πρόγραμμα που θα τον οδηγούσε στα χαμόγελα της σημερινής μέρας, αλλά και να καταφέρει να τηρήσει τους όρους αυτού του σχεδιασμού.

Δίπλα του ή έστω κοντά του χρειαζόταν η διακριτική ή ενίοτε η έντονη παρουσία των γονιών και καθηγητών του. Αυτή η παρουσία είχε πολλές μορφές και άκουγε σε πολλά ονόματα, όπως υπομονή, ενθάρρυνση, πίστη, ή αυστηρότητα.

Το τελικό αποτέλεσμα που φέρνει στο προσκήνιο τη Φοιτητική ζωή επιβεβαιώνει το πόσο σωστά έφεραν σε πέρας το ρόλο τους όλοι οι συμμετέχοντες.

Η ατμόσφαιρα των καιρών, αρκετά ισοπεδωτική, με έλλειψη προσφοράς κινήτρων για το καλύτερο αύριο δίνει – κατά τη γνώμη μας – ακόμα μεγαλύτερη διάσταση στην επιτυχία των παιδιών μια και θα έπρεπε να διακρίνουν το «γιατί» της προσπάθειας μέσα σε μια αρκετά ομιχλώδη κατάσταση.

Υπάρχει όμως και η δεύτερη ομάδα.

Άτομα που πρέπει να αναλογιστούν το γιατί δεν ανήκουν σήμερα στην προηγούμενη ομάδα. Η ώριμη, υπεύθυνη και θαρραλέα σκέψη θα τους οδηγήσει με σιγουριά στην επιτυχία με ένα χρόνο καθυστέρηση ή θα τους εμφανίσει ένα άλλο μονοπάτι ενδεχομένως πιο κατάλληλο για τη δική τους «ωραία ζωή».

Στο δικό μας λεξικό σκέψης και έκφρασης η λέξη αποτυχία στην ηλικία των 17 - 18 ετών δεν είναι καταγεγραμμένη.

Το μη σωστό βρίσκεται στην  μεταφορά του κέντρου βάρους της ευθύνης. Κάτι εύκολο μια δεν κοστίζει σε προσωπικό επίπεδο.  Αποτυχία – πάντα σύμφωνα με τη δική μας θεώρηση – είναι να συμβεί αυτό, δηλαδή η αποποίηση της ευθύνης. Μεταφορικά μοιάζει με τύφλωση και δεν πρέπει να της δοθεί ο μόνιμος χαρακτήρας.

 

Κλείνοντας αυτή την αναφορά στις πανελλαδικές εξετάσεις

Δεν θα θέλαμε να μεταφέρουμε στους φετινούς φοιτητές μια εικόνα διαφορετική από αυτή που θα δουν στα ΑΕΙ -ΤΕΙ. Πράγματι η ατμόσφαιρα που θα συναντήσουν δεν θα είναι πάντα σε αρμονία με αυτό που περίμεναν. Θα υπάρξουν φορές που θα εκνευριστείτε με το σύστημα λειτουργίας, με καθηγητές, με τη βαθμολόγηση ή και με ευρύτερη ατμόσφαιρα.

Όμως το Πανεπιστήμιο δεν σου εξασφαλίζει την ιδανική ατμόσφαιρα, την έτοιμη γνώση, τον τίτλο του επιστήμονα, ή luxury holidays για τα χρόνια που θα είσαι κάτοικός του. Κάτι άλλο σου προσφέρει. Και αυτό λέγεται «άνοιγμα σκέψης» για να κατακτήσεις αυτό που αργότερα θα είναι απαραίτητο για τη δική σου  αίσθηση για το «ευ ζην».

Αυτό εύχομαι να εισπράξετε ενώ συγχρόνως θα χαίρεστε τη Φοιτητική ζωή μια από τις πιο όμορφες περιόδους της ζωής σας!

 

Συγχαρητήρια σε εσάς και εμείς πίσω στη δουλειά μας γιατί η επόμενη γενιά φοιτητών περιμένει..

Τι μας έμαθε η Αρλέτα

Κατεβαίνοντας (αν ήσουν Βόρειος..) για την Πλάκα, κάπου στην Ακαδημίας άφηνες το λεωφορείο και συνέχιζες τη διαδρομή με το πεζό 2, δηλαδή με τα 2 ποδαράκια σου. Η αλλαγή του «μεταφορικού μέσου» ήταν το τελευταίο που σε ενδιέφερε προκειμένου να βρεθείς στην αγαπημένη σου μπουάτ! Και σε μια από αυτές θα συναντούσες την Αρλέτα!

Η Αρλέτα και η μπουάτ

Για τους νεότερους που δεν πρόλαβε η λέξη να τους συστηθεί, μπουάτ ήταν ο χώρος όπου ντυμένοι συνθέτες, τραγουδοποιοί και τραγουδιστές μάθαιναν σε επίσης ντυμένους νεολαίους (και όχι μόνο) το ότι η  ποιότητα στη μουσική δεν χρειάζεται να έχει «απέναντι» τη λιτότητα. Θαυμάσια μπορεί να συμπορεύεται.

 

Μπουατ. Αρλέτα. Πουλόπουλος

Το ποτό της εποχής λεγόταν βερμούτ, η μάρκα των τσιγάρων συνήθως  Άσσος ή Καρέλια, η παρέα ήταν πράγματι παρέα και με τις αισθήσεις σε επιφυλακή αφηνόσουν στο ταξίδεμα της Αρλέτας, της Χωματά, της Αστεριάδη, του Παππά, του Χατζή, του Νιόνιου και πόσων άλλων.

Το ταξίδι μπορεί να ήταν λιτό (για τα σημερινά δεδομένα) αλλά ταυτόχρονα ιδιαίτερα «φορτωμένο» με ευαισθησία και ευγένεια. Μέσα από πολιτικούς, κοινωνικούς  και ερωτικούς στίχους, φεύγοντας έπαιρνες (ανά περίπτωση) υλικό για  σκέψη ή την ίδια την ιδέα του έρωτα (αν δεν την είχες ήδη γνωρίσει).

Μιλώντας για διαφορές

Ένα από τα «πολύ αλλιώς» του τότε με το τώρα είναι ότι δεν ήσουν στο τότε ετσιθελικά αποδέκτης απόψεων. Αντίθετα αναζητούσες ακούσματα – οδηγούς σε μια πορεία προσωπικής ανακάλυψης. Και αυτό σου προσέφεραν - την ευκαιρία - δυνατότητα για ένα αληθινό ταξίδι σε μια πραγματική (τότε) Ιθάκη.

Η Αρλέτα που από σήμερα ταξιδεύει σε ένα άγνωστο για εμάς προορισμό μέσα από την ιδιαιτερότητά της αλλά και τη μεγάλη παρέα της μας έμαθε να ξεχωρίζουμε την ευαισθησία από το δεν με ενδιαφέρει, το έμφυτο από το επίκτητο,  το αυθεντικό από το δήθεν, το ερωτικό κάλεσμα από την copy paste πρόκληση, το μυστήριο από το γνωστό, τον έρωτα από την βιτρίνα του.

Σε ευχαριστούμε!

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το