Ο Adam Smith στο περίφημο βιβλίο του Ο πλούτος των Εθνών (1776) και με την αρχή της Αοράτου Χειρός, διακήρυττε στην τότε κοινωνία ότι το άτομο επιδιώκοντας το προσωπικό του συμφέρον οδηγείται από κάποιο «αόρατο χέρι» στην προώθηση του γενικού καλού.
Χωρίς καμία διάθεση κριτικής του τεράστιου για την εποχή έργου του, θα θέλαμε να παρατηρήσουμε ότι αναφερόταν σε συνθήκες πλήρους ανταγωνισμού, δηλαδή σε εκείνη τη μορφή αγοράς που κανείς δεν διαθέτει τόση «δύναμη» για να μπορεί να επηρεάσει τις τιμές. Δηλαδή καμιά επιχείρηση δεν έχει τη δυνατότητα να πουλήσει το προϊόν της ούτε 10 cents περισσότερο από την τιμή που έχει διαμορφωθεί στην αγορά.
Βεβαίως γνωρίζουμε ότι ο πλήρης ανταγωνισμός είναι μια ιδεατή μορφή αγοράς με ελάχιστη έως μηδενική παρουσία στον πραγματικό κόσμο. Αντιθέτως, στην πραγματική οικονομία υπάρχουν μορφές αγοράς (ολιγοπώλια, καρτέλ, μονοπώλια) που οι επιχειρήσεις στην προσπάθεια μεγιστοποίησης του κέρδους τους, ασφαλώς μπορούν να διαμορφώνουν, συμφωνούν (μεταξύ τους) ή και επιβάλλουν στην αγορά την τιμή που θέλουν!
Η παγκοσμιοποιημένη οικονομία
Η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας καταργώντας πολλούς περιορισμούς στην διακίνηση κεφαλαίων, προϊόντων, τεχνολογίας, πληροφορίας αλλά και marketing, έδωσε την δυνατότητα – μεταξύ πολλών άλλων, σε όποιον είχε στην κατοχή του μεγάλη ποσότητα προϊόντος ή χρήματος να μπορεί να επηρεάσει την τιμή του, όχι μόνο σε τοπικό αλλά πλέον και σε παγκόσμιο επίπεδο!
Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο οπότε και γεννήθηκε (σχεδιάστηκε) η ιδέα της παγκοσμιοποίησης, το διεθνές εμπόριο αναπτύσσεται θεαματικά και συμπαρασύρει στην ανάπτυξη και την «επιβολή» των διεθνών καταναλωτικών προτύπων.
Σταδιακά «μαθαίνουμε» τον όρο υπερκατανάλωση του οποίου μια από τις μεταφράσεις είναι ξοδεύω περισσότερα από όσα παράγω (εισόδημα). Και πως γίνεται αυτό; Εύκολα! Αρχίζω την «αφαίμαξη» της αποταμίευσής μου. Ωραία! Και όταν τελειώσει; Ακόμα πιο εύκολα! Βρίσκω κάποιον από αυτούς που λέγαμε προηγουμένως με μεγάλη ποσότητα στα χέρια του αγαθού(!) στην προκείμενη περίπτωση χρήματος και δανείζομαι!
Το αν σκέφτηκα την δυνατότητά του μελλοντικού εισοδήματός μου για εξόφληση του δανείου είναι θέμα που αναλύσαμε σε προηγούμενη δημοσίευση.
Προβάλλοντας το παραπάνω μικροοικονομικό σενάριο σε μακροοικονομικό επίπεδο ΔΕΝ θα παρατηρήσουμε σημαντικές διαφορές μεταξύ κρατών – ιδιωτών στην «λογική» τους σε σχέση με τα δάνεια (debt).
Χρέος προς ΑΕΠ (debt/GDP). Η σχέση
Σε μακροοικονομικό επίπεδο ένας από τους δείκτες που χρησιμοποιούνται για να υπολογιστεί η ικανότητα της χώρας να αποπληρώσει το χρέος της, και κατά συνέπεια προσδιορίζει και το κόστος δανεισμού της (επιτόκιο) είναι η σχέση Χρέος προς ΑΕΠ (dept/GDP).
Ο όρος χρέος (dept) περιλαμβάνει - μεταξύ άλλων, τα δάνεια (που έχει συνάψει η χώρα και οφείλει να αποπληρώσει) αλλά και τα κρατικά ομόλογα που έχει εκδώσει τα οποία αγοράστηκαν από τρίτους (χώρες, διεθνή Funds ή και ιδιώτες) και τα οποία ασφαλώς αποτελούν μορφή δανεισμού. Αγοράζοντας κάποιος κρατικό ομόλογο στην πραγματικότητα δανείζει το κράτος που το έχει εκδώσει.
To χρέος (dept) περιλαμβάνει - μεταξύ άλλων, τα δάνεια που έχει συνάψει η χώρα αλλά και τα κρατικά ομόλογα που έχει εκδώσει και τα οποία αγοράστηκαν από τρίτους.
Ο όρος ΑΕΠ - Ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (GDP) περιλαμβάνει την συνολική αξία της παραγωγής των τελικών αγαθών και υπηρεσιών μιας χώρας σε ένα έτος. Ταυτόχρονα η αξία του ΑΕΠ δείχνει και το ύψος του συνολικού εισοδήματος, αλλά και της συνολικής δαπάνης της χώρας.
Καταλαβαίνουμε ότι το επιθυμητό (ειδικά για τις αδύνατες οικονομίες) θα ήταν η σχέση Χρέος προς ΑΕΠ να είναι όσο το δυνατόν χαμηλότερη, κάτι το οποίο - μεταξύ άλλων - θα επηρέαζε θετικά και το κόστος του δανεισμού, αλλά και την απόδοση των κρατικών ομολόγων.
Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι στην Ελλάδα η σχέση Χρέος προς ΑΕΠ ήταν 22,6 (1980) , 60 (1990), 94 (2000) και στο ύψος ρεκόρ 170 (2012)!
Ελλάδα. Η σχέση Χρεός προς ΑΕΠ (debt/GDP) - περίοδος 1980 - 2012. Πηγή:http://www.tradingeconomics.com
Αναζητώντας τα αίτια της τόσο βαθειάς ύφεσης στην Ελλάδα - μεταξύ πολλών άλλων δομικών προβλημάτων της Ελληνικής οικονομίας Η Ελλάδα των χαμένων ευκαιριών (Πρώτο μέρος) η σκέψη μας οδεύει και στην αναφερθείσα σχέση dept / GDP .
Είναι προφανές ότι διαχρονικά η σχέση αυτή επιδεινώθηκε θεαματικά!
Η βιωσιμότητα του χρέους
Δυσκολευόμαστε να αντιληφθούμε πως το χρέος της οικονομίας θα χαρακτηριστεί βιώσιμο αν δεν μειωθούν οι χρησματοδοτικές ανάγκες της χώρας τη στιγμή που η παραγωγή της (το εισόδημά της) συνεχώς συρρικνώνεται.
Πως το Χρεός της Ελληνικής οικονομίας θα χαρακτηριστεί βιώσιμο
Κλείνοντας τις παραπάνω σκέψεις μας θεωρούμε μονόδρομο για την Ελλάδα το να αποφασίσει να αλλάξει δομικά. Να ορίσει συγκεκριμένους στόχους και να προγραμματίσει μια πορεία για την επίτευξή τους. Να εκμεταλλευτεί τους τομείς που μπορεί να είναι δυνατή και να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά της. Να μειώσει την απίστευτη φοροδιαφυγή και παραοικονομία της και να δημιουργήσει κίνητρα για υγιείς επενδύσεις.
Ας καταλάβουμε επιτέλους ότι η μείσωη του χρέους πρέπει να έρθει μέσα από την ανάπτυξη (αύξηση του ΑΕΠ) και όχι μέσω μιας ακόμα εφαρμογής επιπρόσθετων μέτρων λιτότητας τα οποία αποτελούν τροχοπέδη για την ανάκαμψη της οικονομίας.
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το