ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ (ΑΟΘ) – Όταν οι ΔΥΟ άγνωστοι γίνονται ΕΝΑΣ

Υπάρχουν φορές, που η σκέψη μας προσπαθεί με ένα «σύνθετο» τρόπο να βρει τη λύση σε κάποιο ερώτημα που «εμφανίζεται» σαν δύσκολο.  Όμως η «πραγματικότητα»  δεν είναι πάντα αυτή της πρώτης ματιάς..

Για παράδειγμα, μπορεί σε μια σχέση να υπάρχουν δύο άγνωστοι (έστω ΡΑ και QDΑ) που μόνη της βέβαια δεν λύνεται. Και εκεί η πρώτη ματιά «απογοητεύεται»..

Πιο συγκεκριμένα, αν έχετε τη γραμμική συνάρτηση ζήτησης QD = 20 – 2Ρ, σας δίνουν ότι σε κάποιο σημείο Α ότι η  EDΑ = - 0,25, και σας ζητούν να προσδιορίσετε την ΡΑ και την QDA.

Παίρνεται (λογικά) τον τύπο ED = β*ΡΑ/QDA οπότε - 0,25 = - 2*PA/QDA και κάπου εκεί εμφανίζονται 2 άγνωστοι..Όμως για το QDA έχετε με το τι ισούται από την συνάρτηση. Επομένως οι ΔΥΟ άγνωστοι γίνονται ΕΝΑΣ.

Κάτι αντίστοιχο θα μπορούσατε να συναντήσετε και σε άλλες σχέσεις μεταξύ Ρ και QD. Όπως για παράδειγμα στην συνολική δαπάνη (ΣΔ) όπου ξέρετε πολύ καλά ότι ΣΔ = Ρ*QD.

Για παράδειγμα , έστω ότι με δεδομένη την προηγούμενη συνάρτηση, σε κάποιο σημείο της καμπύλης ζήτησης σας δίνεται ότι η ΣΔ = 32, και ζητούνται τα ζεύγη τιμών και ζητούμενων ποσοτήτων στα οποία η ΣΔ θα ισούται με 32.

**Στο σημείο αυτό μη ξεχνάτε ότι στην ευθύγραμμη καμπύλη ζήτησης  υπάρχουν δύο ζεύγη τιμών και ζητούμενων ποσοτήτων που κάτω από μια προϋπόθεση θα μπορούσαν να έχουν την ίδια ΣΔ.

Θα έχετε λοιπόν ότι ΣΔ = Px*QDx οπότε 32 = Px*QDx. Πάλι «εμφανίζονται» δύο άγνωστοι.. Αλλά είπαμε και προηγουμένως ότι το ίσον του QDx το έχετε από τη συνάρτηση. Αντικαθιστώντας, θα σας βγει δευτεροβάθμια. Λύνοντας απλά θα βρείτε τις δύο ρίζες – τιμές που θέλετε.

Τα βιβλία μου για την ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ (ΑΟΘ) μπορείτε να τα βρείτε εδώ: https://econtopia.gr/shop/

Καλή συνέχεια στην προσπάθειάς που κοντεύει στο τέλος της (επί του παρόντος..)

Η συνάρτηση ζήτησης QD = α + βΡ. Η κλίση της ευθείας. Β Μέρος-Η εξήγηση

Στο προηγούμενο άρθρο μου  https://econtopia.gr/h-synarthsh-zhthshs-kai-h-klish/ έθεσα ένα προβληματισμό στους μαθητές σχετικά με την κλίση μιας ευθύγραμμης καμπύλης ζήτησης που περιγράφεται από μια γραμμική συνάρτηση της μορφής QD = α + βΡ.

Σε αυτό το Β Μέρος θα δώσουμε την ερμηνεία αυτού του εμφανιζόμενου ως «παράδοξο της κλίσης» μεταξύ μαθηματικών και οικονομίας. 

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

‘Έστω η συνάρτηση Ψ = 20 -2Χ  (3), η οποία βέβαια είναι γραμμική της γενικής μορφής

 Ψ = αx + β  (1), όπου το α μας δείχνει την κλίση (συντελεστή διεύθυνσης) της συγκεκριμένης ευθείας.

Και πράγματι εύκολα μπορούμε να αποδείξουμε ότι το α είναι η κλίση της ευθείας και ισούται με - 2.

Κλίση = εφ θ = εφ (1800- ω) = - εφ ω = - 20/10 = - 2

ή  λ = ΔΨ/ΔΧ = ψ2-ψ1/χ2-χ1 = 16-12/2-4 = 4/-2 = -2

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Ας θεωρήσουμε τη συνάρτηση ζήτησης QD = 20 – 2P  (4), η οποία είναι γραμμικής της γενικής μορφής QD = α + βΡ  (2).

Μέχρι στιγμής, συγκρίνοντας την (2) με την (1), δεν υπάρχει κάτι που θα μας «φανεί περίεργο».

Συγκεκριμένα

  • Το ότι στη θέση των α και β στην (1) έχουμε βάλει το β και α στην (2) ασφαλώς δεν μας ενδιαφέρει, δεδομένου ότι αυτές τις δύο σταθερές μπορούμε να τις ονομάσουμε με όποιο γράμμα θέλουμε.
  • Και ασφαλώς οι μεταβλητές της (2) είναι QD και Ρ, αντί των Χ και Ψ της (1).

Όμως κάνοντας γραφική παράσταση της (4) ή/και υπολογίζοντας την κλίση της, κάποια «πράγματα» αρχίζουν να μας μπερδεύουν..

Ποια είναι εκείνα που «εμφανίζονται» διαφορετικά:

  • Ενώ οι συναρτήσεις Ψ = 20 – 2Χ και QD = 20 – 2P «εμφανίζονται» ίδιες, το μέγιστο Ψ που εμφανίζεται στον κάθετο άξονα στο διάγραμμα (1) ισούται με 20, ενώ το μέγιστο Ρ που εμφανίζεται στον κάθετο άξονα στο διάγραμμα (2) ισούται με 10..

Στο ανάλογο συμπέρασμα καταλήγουμε και για τα δύο μέγιστα που εμφανίζονται στον οριζόντιο άξονα.

Κάτι σαν «αντίστροφη» λογική θα την ονομάζαμε.

  • Υπολογίζοντας την κλίση της ευθείας του διαγράμματος (2), καταλήγουμε στο ότι:

Κλίση = εφ θ = εφ (1800- ω) = - εφ ω = - 10/20 = - 1/2

ή  λ = ΔΡ/ΔQD = P2-P1/QD2-QD1 = 4-2/12-16 = 2/-4 = - 1/2

Δηλαδή, δύο ευθείες η Ψ = 20 – 2Χ και η QD = 20 – 2P, που «εμφανίζονται» της ίδιας μορφής, η κλίση της πρώτης ισούται με – 2, ενώ της δεύτερης ισούται

 με – 1/2.

Πάλι κάτι σαν «αντίστροφη» λογική θα την χαρακτηρίζαμε

 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 

  • Ενώ το α στην συνάρτηση Ψ = αX + β εκφράζει (ισούται με) την κλίση της ευθείας, στην συνάρτηση QD = α + βΡ, το αντίστοιχο β εμφανίζεται να μην εκφράζει την κλίση, αλλά το αντίστροφο της κλίσης.

Εάν το β αντιπροσώπευε την κλίση θα ίσχυε ότι β = ΔΡ/ΔQD και όχι β = ΔQD/ΔΡ, το οποίο (σωστά) χρησιμοποιούμε. Πάλι «αντίστροφα» μας φαίνονται.

  • Χρησιμοποιήσαμε πολλές φορές τη λέξη «αντίστροφα» και εκεί βρίσκεται η απάντηση στα προηγούμενα που μας προβληματίζουν μεταξύ μαθηματικών και οικονομίας.

Όπως γνωρίζουμε, στα μαθηματικά, την ανεξάρτητη μεταβλητή (Χ), την μετράμε στον οριζόντιο άξονα, ενώ στην οικονομία, η ανεξάρτητη μεταβλητή (Ρ) μετριέται στον κάθετο άξονα.

Δηλαδή, στα διαγράμματα οι άξονες είναι αντεστραμμένοι κατά 90 μοίρες.

Και εδώ ακριβώς γίνεται το μπέρδεμα μαθηματικών – οικονομίας. Δηλαδή ότι «πάμε» με τη σωστή μαθηματική λογική του διαγράμματος (1) όπου την κλίση την υπολογίζουμε ως προς τον άξονα xx’ (οριζόντιος άξονας), να υπολογίσουμε την κλίση της ευθείας του διαγράμματος (2) ως προς οριζόντιο άξονα. Όμως, όπως είπαμε, την ανεξάρτητη μεταβλητή που μετράμε στον οριζόντιο άξονα στα μαθηματικά, στην οικονομία την μετράμε στον κάθετο.

ΥΓ. Το σχολικό βιβλίο, στην ανάλυση της QD = α + βΡ, αναφέρει ότι «ο συντελεστής β εξαρτάται από την κλίση της ευθείας». Η λέξη εξαρτάται δείχνει γενικά μια σχέση. Ίσως θα μπορούσε να είναι περισσότερο συγκεκριμένο.

Η συνάρτηση ζήτησης QD = α + βΡ και η κλίση

Έστω η συνάρτηση ζήτησης QD = 20 – 2P (1) που βέβαια είναι γραμμική (της γενικής μορφής) QD = α + βΡ.

Αν πάρουμε δύο ζεύγη τιμών και ζητούμενων ποσοτήτων , έστω Ρ = 2, QD = 16 και

Ρ = 4, QD = 12 και στη συνέχεια υπολογίσουμε το β βάση του τύπου που χρησιμοποιούμε

(β = ΔQD/ΔΡ) θα καταλήξουμε ότι β = - 4/2 = - 2.

Και πράγματι, αυτό εμφανίζεται στην συνάρτηση (1) και ασφαλώς θα επαληθευόταν για οποιοδήποτε άλλο ζεύγος τιμών - ζητούμενων ποσοτήτων, δεδομένου ότι όπως «λέμε» είναι η κλίση της ευθείας η οποία φυσικά παραμένει σταθερή σε όλα τα σημεία της.

Εάν όμως κάνετε γραφική παράσταση της συνάρτησης και στη συνέχεια υπολογίστε όπως ξέρετε στα μαθηματικά (με την εφαπτομένη της γωνίας που σχηματίζεται με τον άξονα xx’) τον συντελεστή διεύθυνσης (κλίση) αυτής της ευθείας θα βρείτε ότι η κλίση ισούται με – 2 ή με κάποιο «άλλο αριθμό;»

Αφού το κάνετε μάλλον θα διαπιστώσετε ότι «κάτι δεν πάει καλά..»

Θα έχει ενδιαφέρον για εσας να βρείτε που είναι το πρόβλημα..

Ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή - Σημείου vs τόξου

Έστω η γραμμική συνάρτηση ζήτησης QD = 20 - 2P, ενός αγαθού Χ.

Για τιμές 2, 4 και 8, οι ζητούμενες ποσότητες (βάση της συνάρτησης) εμφανίζονται στον παρακάτω πίνακα ζήτησης.

PQD
216
412
84

 

Υπολογισμός ED σημείου

1)Η αρχική τιμή Ρ1=2 αυξάνεται σε Ρ2=4 (αύξηση 100%)

ED=ΔQD/ΔΡ*P1/QD1 = - 4/2*2/16 = - 0,25

2) Η αρχική τιμή Ρ1=2 αυξάνεται σε Ρ3=8 (αύξηση 300%)

ED=ΔQD/ΔΡ*P1/QD1 = - 12/6*2/16 = - 0,25

Συμπέρασμα

Είτε αυξηθεί η αρχική τιμή Ρ1 = 2 κατά 100%, είτε κατά 300%, ο βαθμός αντίδρασης του καταναλωτή  παραμένει σταθερός (ED = - 0,25). Δηλαδή για τον καταναλωτή εμφανίζεται να είναι "αδιάφορο" αν τα 2 € που πλρώνει για ένα αγαθό γίνουν 4 € ή 8€. Γνωρίζοντας τον εισοδηματικό περιορισμό,  βρίσκεται λογικό να συμβαίνει;

 

Υπολογισμός ED τόξου

Με τα προηγούμενα δεδομένα αύξησης της τιμής

1)ED=ΔQD/ΔΡ*P1+Ρ2/QD1+QD2 = - 4/2* 2+4/16+12 = - 0,42

2)ED=ΔQD/ΔΡ*P1+Ρ3/QD1+QD3 = - 12/6* 2+8/16+4 = - 1

Συμπέρασμα

Εδώ παρατηρούμε ότι ο βαθμός αντίδρασης του καταναλωτή στις συγκεκριμένες μεταβολές της τιμής διαφοροποιείται. Συγκεκριμένα, είναι μεγαλύτερος στην μεγαλύτερη ποσοστιαία μεταβολή της τιμής. Αυτό μήπως το θεωρείται περισσότερο "λογικό";

 

Κλείνοντας

Αφού λάβουμε υπόψη ότι η ED δείχνει την ποσοστιαία μείωση της ζητούμενης ποσότητας σε μια αύξηση της τιμής κατά 1%, είμαστε πιο κοντά να καταλήξουμε στα παρακάτω:

Η ED τόξου είναι πολύ περισσότερο αντιπροσωπευτική του βαθμού αντίδρασης των καταναλωτών σε μεταβολή της τιμής των αγαθών. Ιδιαίτερα αν η μεταβολή της τιμής είναι μεγάλη.

Η ED σημείου, στην πραγματικότητα χρησιμοποιείται για απειροελάχιστες ή πολύ  μικρές μεταβολές της τιμής ενός αγαθού.

ΥΓ.Η προηγούμενη ανάλυση δεν αναφέρεται στο σχολικό βιβλίο. Και βέβαια σκοπός της δεν είναι να "μπερδέψει" τους μαθητές σε αυτά που διδάσκονται για τις πανελλαδικλές εξετάσεις, αλλά να αναφέρει πότε χρησιμοποιούμε την ED σημείου και τόξου στην πραγματικότητα.

 

Χρηματικό και πραγματικό κόστος αγαθού. Πως συνδέονται

Τροφή σκέψης για τους μαθητές

Στο σχολικό βιβλίο αναφέρεται ότι «Το χρηματικό κόστος δεν είναι παρά το πραγματικό ή εναλλακτικό κόστος εκφρασμένο σε χρήμα (π.χ. ευρώ)».

Ίσως αυτή η πρόταση να μην είναι κατανοητή από το σύνολο των μαθητών, οπότε θα δυσκολευτούν να απαντήσουν σε πιθανό σχετιζόμενο ερώτημα.

Θα ήθελα να σας πω τι ΔΕΝ σημαίνει.

Για παράδειγμα, αν το ΚΕΧ (σε όρους του Ψ) ισούται με 2. Αυτό ΔΕΝ σημαίνει ότι το χρηματικό κόστος του αγαθού Χ ισούται με 2. Και αυτό γιατί το 2 εκφράζει ποσότητα αγαθού και όχι χρηματική αξία αγαθού.

Έχει ενδιαφέρον για τους μαθητές να σκεφτούν ποιο στοιχείο του Ψ τους λείπει για να μπορέσουν, σε αυτή την περίπτωση, να υπολογίσουν το χρηματικό κόστους του αγαθού Χ.

Για σκεφτείτε το και εδώ είμαστε..

Πληθωρισμός, Επιτόκια και Στασιμοπληθωρισμός – Ένα εκρηκτικό μείγμα

Και να, λοιπόν, που βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα εκρηκτικό μείγμα, στο οποίο επιτόκια και πληθωρισμός αυξάνονται, ενώ ταυτόχρονα ο στασιμοπληθωρισμός εμφανίζεται να εδραιώνεται.

Πληθωρισμός

Μετά από χρόνια αντιπληθωρισμού, δηλαδή, σταδιακής μείωσης του γενικού επιπέδου των τιμών, θυμηθήκαμε την «ξεχασμένη» έννοια του πληθωρισμού. Εκείνη, τη δυσάρεστη κατάσταση, η οποία μας κάνει «φτωχότερους». Και γιατί συμβαίνει αυτό; Διότι, ενώ το ονομαστικό μας εισόδημα παραμένει σταθερό, το πραγματικό μειώνεται.

Πράγματι, πηγαίνοντας στο Super Market, για παράδειγμα, με 100€, αγοράζουμε λιγότερα προϊόντα ή μακρότερες ποσότητες από αυτά που αγοράζαμε. Και ο λόγος βέβαια είναι ότι αυξήθηκαν οι τιμές των προϊόντων.

Αναμφίβολα, όλοι «βιώνουμε» τις αυξήσεις που έχουν καταγραφεί στο πετρέλαιο, στη βενζίνη, στο φυσικό αέριο, στα τρόφιμα. Κάτι που σημαίνει αύξηση του κόστους ζωής.

Βέβαια, όπως και σε κάθε κατάσταση, δεν υπάρχουν μόνο «χαμένοι». Κάποιοι βγαίνουν  ωφελημένοι. Στην περίπτωση ύπαρξης πληθωρισμού, οι «τυχεροί» είναι εκείνοι που έχουν συνάψει δάνειο με σταθερό επιτόκιο. Και αυτό, γιατί τα χρήματα που πληρώνουν για τη δόση του δανείου τους, στην πραγματικότητα, έχουν μικρότερη αξία.

Για παράδειγμα, αν κάποιος δανείστηκε για ένα χρόνο 1.000 € και ο ρυθμός πληθωρισμού στο τέλος του έτους διαμορφώθηκε στο 10%, τότε ο δανειζόμενος θα επιστρέψει ασφαλώς τα 1.000 € (συν τον τόκο), αλλά η πραγματική  αξία των 1.000 € θα ισούται με 1.000 / 1,1 = 909 €.

Το παραπάνω βέβαια θα ισχύει - όπως ήδη αναφέραμε - αν τα επιτόκια παραμένουν σταθερά.

Επιτόκια

Η κλασικό όπλο της νομισματικής πολιτικής για την αντιμετώπιση των πληθωριστικών πιέσεων, είναι η αύξηση των επιτοκίων. Το οποίο συμβαίνει σε Ευρώπη και ΗΠΑ, εδώ και μήνες.

Πως λειτουργεί αυτό;

«Η αύξηση των επιτοκίων, θεωρητικά αποτελεί αντικίνητρο για κατανάλωση, δεδομένου ότι τα υψηλά επιτόκια κάνουν «ελκυστική» την αποταμίευση. Και εφόσον, μειώνεται η κατανάλωση (ζήτηση), οι τιμές των αγαθών θα σταματήσουν να αυξάνονται ή/και θα αρχίσουν να μειώνονται (αποπληθωρισμός)».

Στασιμοπληθωρισμός

Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1970, στην παγκόσμια οικονομία, επικρατούσε η άποψη ότι υψηλός πληθωρισμός και υψηλή ανεργία δεν μπορούσαν να συνυπάρχουν.    Συγκεκριμένα, και σύμφωνα με τις εμπειρικές παρατηρήσεις του Νεοζηλανδού οικονομολόγου William Phillips (1914 –1975), η αύξηση του πληθωρισμού  οδηγούσε σε μείωση της ανεργίας και αντίστροφα.

Η λογική του Phillips βασιζόταν στο γεγονός ότι, όταν η οικονομία βρίσκεται σε άνοδο, οι τιμές αυξάνονται, εμφανίζεται, δηλαδή, πληθωρισμός. Παράλληλα, όμως, η ανοδική πορεία δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, άρα μειώνεται η ανεργία.

Και, πράγματι, για τις προηγούμενες δεκαετίες του ’70, τότε που η παγκοσμιοποίηση δεν είχε εδραιωθεί - επομένως και η αλληλεξάρτηση των οικονομιών -  η παραπάνω «λογική» ήταν συμβατή (τουλάχιστον σε βραχυχρόνιο επίπεδο) με τα μέχρι τότε δεδομένα της οικονομικής θεωρίας.

Όμως, η πρώτη πετρελαϊκή κρίση στις αρχές της δεκαετίας του 1970 με την έκρηξη του 4ου Αραβοϊσραηλινού πολέμου, ήρθε για να αναθεωρήσει την προηγούμενη άποψη.

Λίγο μετά την έναρξη του πολέμου (1973), ο Οργανισμός Αραβικών Εξαγωγέων Πετρελαιοπαραγωγών Κρατών (OAPEC), αύξησε την τιμή του πετρελαίου κατά 70%, ενώ λίγο αργότερα, επέβαλε πλήρες εμπάργκο στις εξαγωγές πετρελαίου προς τις ΗΠΑ, Καναδά, Ιαπωνία και Ολλανδία (και έμμεσα σε όλη τη Δυτική Ευρώπη).

Το αποτέλεσμα ήταν ο τριπλασιασμός της διεθνούς τιμής του πετρελαίου μέσα σε τέσσερεις μόλις μήνες, παρασύροντας σε αύξηση και τις τιμές των περισσότερων αγαθών.

Τα επόμενα χρόνια, από το 1975 μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’80, χαρακτηρίστηκαν, ιδιαίτερα για τις χώρες εισαγωγείς πετρελαίου, από χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης με αυξημένη ανεργία αλλά και, ταυτόχρονα, με υψηλό πληθωρισμό.

 Η έννοια του στασιμοπληθωρισμού εμφανίστηκε για να προστεθεί στη μέχρι τότε οικονομική γνώση και να «μας μάθει» ότι πληθωρισμό μπορεί να έχουμε ακόμα και στη φάση της στασιμότητας της οικονομίας (ύφεσης) όπου υπάρχει αυξημένη ανεργία. Επομένως, οι δύο έννοιες πληθωρισμός και ανεργία, μπορούσαν να συνυπάρχουν.

Το εκρηκτικό μείγμα

Έχοντας περάσει τις οδυνηρές συνέπειες από τα μνημονιακά χρόνια, 2010 – 2018, και στη συνέχεια, της πανδημίας που προκλήθηκε από τον Covid – 19, εμφανίζονται τώρα - ενώ η οικονομία προσπαθούσε να ανακάμψει – πληθωρισμός. Και όπως αναφέραμε, προηγουμένως, αυξάνονται - για την αντιμετώπισή του - τα επιτόκια.

Αυτή, όμως, η αύξηση των επιτοκίων, δεν «βγάζει ιδιαίτερα» προς τα έξω, ότι αφορά την αύξηση των επιτοκίων δανεισμού, και όχι των επιτοκίων καταθέσεων.

Οι συνέπειες, λοιπόν,  για εκείνον που έχει συνάψει δάνειο με κυμαινόμενο επιτόκιο, ποιες είναι;

«Η αύξηση των επιτοκίων, να του «αφαιρεί» το όφελος της ύπαρξης πληθωρισμού!».

Ταυτόχρονα δε, οι όποιες, καταθέσεις του να «πριμοδοτούνται» με ένα επιτόκιο, πολύ κοντά, στο μηδέν!

Πρόσθετα, ο ονομαστικός μισθός, παραμένει σταθερός. Όπως, ήδη αναφέραμε, αυτό σημαίνει «λιγότερα χρήματα στην τσέπη μας».

Την ίδια στιγμή, η αύξηση των επιτοκίων δανεισμού, δηλαδή η αύξηση του κόστους του χρήματος, αποθαρρύνει τις νέες επενδύσεις ή γενικότερα, το άνοιγμα νέων επιχειρήσεων. Κάτι που θα ωθούσε την οικονομία στην άνοδο.

 

Αυτός ο συνδυασμός, οδηγεί σε μια «νέα» φτωχοποίηση, σε συνέχεια αυτής των προηγούμενων ετών.

Μήπως, όπως στα χρόνια της κρίσης, έγιναν 3 κινήσεις ανακεφαλοποίησης του κλάδου των Τραπεζών, στις οποίες συμμετείχαν οι πολίτες, κατ΄ ελάχιστο με την αύξηση των φορολογικών συ τελεστών -,  θα πρέπει να γίνουν και αντίστοιχες, για την ανακεφαλοποίηση του πολίτη;

Στο βιβλίο μου «164 ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ-Μια περιήγηση στον πραγματικότητα κόσμο», μπορείτε να βρείτε μεγαλύτερη ανάλυση των θεμάτων του άρθρου, με παραδείγματα, ιστορικές αναφορές και ειδική μνεία στην Ελλάδα. Μια σύντομη παρουσίαση του βιβλίου μου, βρίσκεται εδώ: https://econtopia.gr/vivlio-kykloforhse-164-selides-oikonomias-mia-perihghsh-ston-pragmatiko-ths-kosmo/

Βιβλίο (Κυκλοφόρησε): 164 ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ – Μια περιήγηση στον πραγματικό της κόσμο

Οικονομία! Οικονομικές αποφάσεις και θεωρίες, καθημερινή – μερικές φορές – μη συνειδητοποιημένη εφαρμογή τους. Πολλοί οι συμμετέχοντες. Διαφορετικά τα συμφέροντα. Όμως, κοινός ο στόχος, ο πλουτισμός!

Στο βιβλίο μου, «164 ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ – Μια περιήγηση στον πραγματικό της κόσμο», φωτογραφίζω τη «λογική» των συμμετεχόντων, ώστε στο τέλος, αφενός, να αντιληφθούμε τη «λογική» της ίδιας της οικονομίας, και αφετέρου, να «δούμε», ή καλύτερα να «παραδεχθούμε», την εφαρμογή της στις καθημερινές αποφάσεις μας.

Το πάζλ της Οικονομίας

Για να ολοκληρώσεις την κατασκευή ενός πάζλ, αναμφίβολα, χρειάζεται να «βρεις» εκείνα τα κομμάτια του που ταιριάζουν στη σωστή θέση.

Μεταφερόμενοι στο χώρο της οικονομίας, τα κομμάτια του πάζλ, είναι – μεταξύ άλλων –, οι καταναλωτές, οι επιχειρήσει, το κράτος, οι τράπεζες, το χρηματιστήριο, κ.α.

Με αυτό το βιβλίο, αυτό που θέλω, είναι να αποκωδικοποιήσω τα «πραγματικά» χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων. Να δούμε, δηλαδή,  την «αληθινή» εικόνα των κομματιών του πάζλ, ώστε να καταλάβουμε τον τρόπο που λειτουργούν, το στόχο τους, τις δυνατότητές τους, αλλά και το πλέγμα των περιορισμών που έχουν.

Ο στόχος του βιβλίου

Στόχος μου, λοιπόν, δεν είναι να προστεθεί άλλο ένα βιβλίο για την οικονομία στα τόσο πολλά, και αξιόλογα, που κυκλοφορούν. Αντίθετα, με απλό, αλλά όχι απλοϊκό λόγο, η επιθυμία μου είναι να γνωρίσει ο αναγνώστης – ανεξάρτητα από τη ειδικότητά του -, μέσα από ανάλυση, παραδείγματα, και ιστορικές αναφορές, τον «πραγματικό» ρόλο των συμμετεχόντων, αλλά και την καθημερινή εμφάνιση της «λογικής» της οικονομίας στις αποφάσεις μας. Ίσως, με αυτό τον τρόπο, βρεθούμε πιο κοντά στο να «καταλάβουμε» τους μηχανισμούς της οικονομίας. Και αν αυτό συμβεί, οι όποιες λανθασμένες αποφάσεις μας, αναμφίβολα, θα περιορισθούν.

«Πάντα πίστευα, ότι όταν «πραγματικά» καταλάβεις κάτι, τότε μπορείς να το αντιμετωπίσεις με επιτυχία».

Το βιβλίο, μπορείτε να το προμηθευτείτε εδώ: https://econtopia.gr/product/164-selides-oikonomias-mia-perihghsh-ston-pragmatiko-ths-kosmo/

Βιβλίο: 164 ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ - Μια περιήγηση στον πραγματικό της κόσμο

Με χαρά και ικανοίηση μετά από  5 μήνες συγγραφικής δουλειάς, το βιβλίο μου: "164 ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ- Μια περιήγηση στον πραγματικό της κόσμο", σε λίγες μέρες θα είναι διαθέσιμο εδώ:  https://econtopia.gr/shop/

Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου

Οικονομία! Ένας «χώρος» με πολλούς και ξεχωριστούς  πρωταγωνιστές! Σε ένα σκηνικό όπου, στην  πρώτη γραμμή   βρίσκονται οι καταναλωτές, οι επιχειρήσεις και το κράτος ενώ σε πολύ κοντινή  απόσταση, στη δεύτερη γραμμή, οι τράπεζες, οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, τα χρηματιστήρια,  οι οίκοι αξιολόγησης, κ.α.

Στην πράξη, όχι στη θεωρία, ο στόχος όλων των συμμετεχόντων ακούει στο όνομα «κέρδος, πλουτισμός, δύναμη, έλεγχος». Όμως στις οικονομικές συναλλαγές,  όταν κερδίζει κάποιος, ένας άλλος χάνει ή κατ΄ ελάχιστον μειώνεται το όφελός του. Επομένως, η συνύπαρξη αυτών των διαφορετικών ομάδων δεν είναι πάντα «ειρηνική», καθώς πολλές φορές τα συμφέροντά τους είναι αντικρουόμενα.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, καθημερινά, λαμβάνονται χιλιάδες αποφάσεις – πολλές φορές αόρατες – οι οποίες ενεργοποιούν τους, πράγματι, πολύπλοκους μηχανισμούς της οικονομίας.

Το βιβλίο αυτό γράφτηκε για να γνωρίσουμε με απλά - αλλά όχι απλοϊκά - λόγια αυτούς τους μηχανισμούς, έτσι ώστε να καταλάβουμε «Ποια είναι η οικονομία», αλλά και να συνειδητοποιήσουμε τον τρόπο με τον οποίο οι αρχές και οι κανόνες της εμφανίζονται στην καθημερινότητά μας.

Στασιμοπληθωρισμός - Stagflation

Στασιμοπληθωρισμός λοιπόν. Εδώ και μήνες υπάρχει παγκόσμια ανησυχία για την εμφάνισή του αλλά και την πιθανή εδραίωσή του για σημαντικό διάστημα. Δυστυχώς, στασιμπληθωρισμός ΔΕΝ σημαίνει στάσιμος (σταθερός) πληθωρισμός. Αντίθετα σημαίνει εμφάνιση πληθωρισμού σε μια στάσιμη οικονομία.

Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1970 στην παγκόσμια οικονομία επικρατούσε η άποψη ότι υψηλός πληθωρισμός και υψηλή ανεργία δεν μπορούσαν να συνυπάρχουν.    Συγκεκριμένα και σύμφωνα με τις εμπειρικές παρατηρήσεις του Νεοζηλανδού οικονομολόγου William Phillips (1914 –1975), η αύξηση του πληθωρισμού  οδηγούσε σε μείωση της ανεργίας και αντίστροφα.

    Η λογική του Phillips βασιζόταν στο γεγονός ότι, όταν η οικονομία βρίσκεται σε άνοδο, οι τιμές αυξάνονται (εμφανίζεται πληθωρισμός), παράλληλα όμως η ανοδική πορεία δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, άρα μειώνεται η ανεργία.

    Και πράγματι για τις προηγούμενες δεκαετίες του ’70, τότε που η παγκοσμιοποίηση δεν είχε εδραιωθεί - επομένως και η αλληλεξάρτηση των οικονομιών -  η παραπάνω «λογική» ήταν συμβατή, τουλάχιστον σε βραχυχρόνιο επίπεδο, με τα μέχρι τότε δεδομένα της οικονομικής θεωρίας.

 

Δεκαετία του 1970

    Όμως η πρώτη πετρελαϊκή κρίση στις αρχές της δεκαετίας του 1970 με την έκρηξη του 4ου Αραβοϊσραηλινού πολέμου ήρθε για να αναθεωρήσει την προηγούμενη άποψη.

    Λίγο μετά την έναρξη του πολέμου (1973) ο Οργανισμός Αραβικών Εξαγωγέων Πετρελαιοπαραγωγών Κρατών (OAPEC) αύξησε την τιμή του πετρελαίου κατά 70%. Αργότερα και επειδή οι ΗΠΑ βοηθούσαν το Ισραήλ οικονομικά και στρατιωτικά, ο OAPEC επέβαλε πλήρες εμπάργκο στις εξαγωγές πετρελαίου προς τις ΗΠΑ, Καναδά, Ιαπωνία και Ολλανδία (και έμμεσα σε όλη την Δυτική Ευρώπη).

    Το αποτέλεσμα ήταν ο τριπλασιασμός της διεθνούς τιμής του πετρελαίου μέσα σε τέσσερεις μόλις μήνες παρασύροντας σε αύξηση και τις τιμές των περισσότερων αγαθών.

Μη ξεχνάμε ότι, την τότε εποχή, η εξάρτηση από το πετρέλαιο ήταν τεράστια δεδομένου ότι οι ανανεώσιμης πηγές ενέργειας δεν συμμετείχαν σαν εναλλακτικές μορφές ή και δεν είχαν καν ανακαλυφθεί.

    Τα επόμενα χρόνια από το 1975 μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ‘80 χαρακτηρίστηκαν, ιδιαίτερα για τις χώρες εισαγωγείς πετρελαίου, από χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης με αυξημένη ανεργία ταυτόχρονα με υψηλό πληθωρισμό.

       Η έννοια του στασιμοπληθωρισμού εμφανίστηκε για να προστεθεί στην μέχρι τότε οικονομική γνώση και να «μας μάθει» ότι πληθωρισμό μπορεί να έχουμε ακόμα και στη φάση της στασιμότητας της οικονομίας (ύφεσης) όπου υπάρχει αυξημένη ανεργία. Επομένως οι δύο έννοιες πληθωρισμός και ανεργία μπορούσαν να συνυπάρχουν.

Πληθωρισμός (Inflation) - Α Μέρος

ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΗΠΑ βίωσαν τα τελευταία χρόνια μια σχετική σταθερότητα στις τιμές των πρώτων υλών, των αγαθών και των υπηρεσιών. Υπήρχαν μάλιστα και περίοδοι που οι τιμές υποχωρούσαν. Όμως η οικονομία δεν μπορεί να παραμένει σε μια συγκεκριμένη πορεία για μεγάλο χρονικό διάστημα. Θυμηθείτε τις φάσεις των οικονομικών κύκλων.   Και να ΄μαστε λοιπόν πάλι (2021-22) αντιμέτωποι με μια ξεχασμένη έννοια.Και αυτή λέγεται πληθωρισμός.

    «Τι είναι όμως ο πληθωρισμός;»

Με απλά λόγια, πληθωρισμό έχουμε όταν αυξάνονται οι τιμές.

Βέβαια με οικονομικούς όρους, σε πληθωρισμό αναφερόμαστε όταν σημειώνεται μια συνεχιζόμενη και γενικευμένη αύξηση των τιμών αγαθών και υπηρεσιών (αύξηση γενικού επιπέδου τιμών).

Πρακτικά για τους καταναλωτές, μεταξύ άλλων, αυτό σημαίνει ότι για παράδειγμα με 50€ στο Super Market δεν μπορούμε να αγοράσουμε την ποσότητα αγαθών που αγοράζαμε πριν, αλλά λιγότερη. Ή ανάλογα με 20€ σε ένα πρατήριο καυσίμων θα βάλουμε λιγότερα λίτρα βενζίνης.

    «Ποια είναι λοιπόν η πρώτη σημαντική συνέπεια της εμφάνισης του πληθωρισμού;».

     Ότι μειώθηκε το πραγματικό μας εισόδημα - η αγοραστική μας δύναμη. Δηλαδή με το ίδιο ονομαστικό (χρηματικό) εισόδημα, π.χ. τον ίδιο μισθό, καλύπτουμε λιγότερες ανάγκες.

 

 

Ρυθμός πληθωρισμού

Συχνά αναφερόμαστε στον  ρυθμό πληθωρισμού ο οποίος σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή διαμορφώθηκε για τον Ιούλιο του 2022 στο 11,6%.

Ο ρυθμός πληθωρισμού δείχνει την ποσοστιαία μεταβολή του Δείκτη τιμών καταναλωτή – ΔΤΚ, Τιμάριθμος (CPI) του μήνα αναφοράς σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου έτους.

Με τη σειρά του, ο δείκτης τιμών καταναλωτή -  που είναι αριθμός και όχι ποσοστό – μετράει την μεταβολή του επιπέδου των τιμών αγαθών και υπηρεσιών που περιλαμβάνονται στο καλάθι του καταναλωτή (ή καλάθι νοικοκυράς).

Για να υπολογίσουμε τις μεταβολές του επιπέδου των τιμών επιλέγουμε ένα έτος βάσης (σύγκρισης) στο οποίο ο δείκτης τιμών θα ισούται πάντα με 100. Επομένως, οι όποιες διαχρονικές μεταβολές του δείκτη (θετικές ή αρνητικές) μας δείχνουν την μεταβολή του σε σχέση με το έτος βάσης, και όχι σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ο τύπος βάσει του οποίου υπολογίζεται ο δείκτης είναι: ΔΤ = (Αξία καλαθιού καταναλωτή / Αξία καλαθιού καταναλωτή στο έτος βάσης ) * 100.

Το καλάθι του καταναλωτή αποτελείται από μια μεγάλη ομάδα αγαθών και υπηρεσιών που συμμετέχουν στην καταναλωτική δαπάνη του νοικοκυριού. Βεβαίως δεν έχουν όλα τα αγαθά το ίδιο ποσοστό συμμετοχής στο εισόδημα που δαπανάμε. Για παράδειγμα, η δαπάνη για βενζίνη είναι μεγαλύτερη της δαπάνης για ψωμί. Γι αυτό το λόγο χρησιμοποιούνται συντελεστές βαρύτητας (στάθμισης) για το κάθε αγαθά σε αναλογία με την συμμετοχή του στην συνολική καταναλωτική μας δαπάνη.

Για να γίνουν περισσότερο κατανοητά τα προηγούμενα στον παρακάτω πίνακα 12.1 μπορείτε να δείτε πως υπολογίζονται στην πράξη τα εν λόγω μεγέθη.

 

Πίνακας 12.1

(έτος βάσης 2004)

 

Έτος Καλάθι

Καταναλωτή

(σε €)

Δείκτης

Τιμών

Καταναλωτή

Ρυθμός

Πληθωρισμού

(%)

2002 35 70 -
2003 40 80 14,3 %
2004* 50 100 25 %
2005 60 120 20 %
2006 75 150 25 %
2007 70 140 -6,7 %

 

 

Αποπληθωρισμός και Αντιπληθωρισμός

Σχετικά με τους όρους που χρησιμοποιούνται να διευκρινίσουμε ότι αποπληθωρισμός ( disinflation) δεν σημαίνει μείωση των τιμών, μια και εξακολουθεί o πληθωρισμός να έχει θετικό πρόσημο, αλλά μείωση του ρυθμού αύξησης των τιμών.

Αυτό το παρατηρείτε στον παραπάνω πίνακα μεταξύ των ετών 2004 και 2005.

Επομένως όταν ακούμε σήμερα (Αύγουστος 2022) ότι τον Ιούλιο ο ρυθμός πληθωρισμού διαμορφώθηκε στο 11% μειωμένος σε σχέση με τον Ιούνιο που  ήταν 11,5% να καταλαβαίνουμε ότι οι τιμές αυξήθηκαν τον Ιούλιο κατά 11%, ενώ τον προηγούμενο μήνα κατά 11,5%.  Και αυτό βεβαίως δεν σήμαινε μείωση τιμών.

Αντίθετα αντιπληθωρισμός (deflation) σημαίνει μείωσης των τιμών – αρνητικός πληθωρισμός.

Κάτι που παρατηρείτε στον εν λόγω πίνακα μεταξύ των ετών 2007 και 2006, όπου η αξία του καλαθιού του καταναλωτή μειώθηκε από 75 σε 70, ο δείκτης τιμών επίσης μειώθηκε από 150 σε 140 και κατά συνέπεια παρατηρούμε αρνητικό ρυθμό πληθωρισμού – 6,7 %.

  

Ελλάδα και πληθωρισμός

Στην χώρα μας (Ελλάδα) στα τελευταία 50 χρόνια εμφανίστηκαν και τα τρία προηγούμενα φαινόμενα (πληθωρισμός. αποπληθωρισμός, αντιπληθωρισμός) με την παρακάτω χρονολογική σειρά:

    Περίοδος: 1972 – 1990 – Υψηλός πληθωρισμός που κυμάνθηκε κατά μέσο όρο στο 20%. Βασικός λόγος ήταν η μεγάλη πετρελαϊκή κρίση που ξεκίνησε το 1972-73.

    Περίοδος: 1991 – 2002 - Αποπληθωρισμός: Ο ρυθμός πληθωρισμού από + 20% μειώθηκε στο περίπου + 2,5%. Αυτή η θεαματική πτώση οφείλεται στις προσπάθειες που κατέβαλε η χώρα για να εναρμονιστεί με τα κριτήρια του Μάαστριχτ.

    Περίοδος: 2003 – 2012 – Πληθωρισμός: Χαμηλοί ρυθμοί πληθωρισμού της τάξης του  1% - 5%.

    Περίοδος: 2013 – 2018 – Αντιπληθωρισμός: Αρνητικές τιμές πληθωρισμού  που έφτασε έως και το – 3%.

    Περίοδος: 2019 – τέλη 2020  - Ο πληθωρισμός κυμάνθηκε περίπου στο εύρος +2 % έως -2%.

    Περίοδος: 2021 – σήμερα (Αυγ. 2022) – Σταδιακή αύξηση του πληθωρισμού που έφτασε πάνω από 11%.

 

Στο Β Μέρος του άρθρου σχετικά με τον πληθωρισμό θα αναφερθούμε στο πως μπορεί να μειωθεί ο πληθωρισμός, σε αυτούς που οφελούνται από τον πληθωρισμό, στα αίτια εμφάνισης και στην επίσης επίκαιρη έννοια του στασιμοπληθωρισμού.