Teaching Economic Theory “Why examples should precede theory”

6.3 Epilogue

In conclusion, under no circumstances do we want to claim that the answer to the quest for the ‘innovative’ element is our approach only. However, the percentage of 76% who answered that they prefer the example to precede theory satisfies us in our attempt to ‘locate’ supplementary teaching methods for the economic theory, the adoption of which will play a role in the ‘acquisition’ of knowledge of economics - an essential knowledge - as it was characterized by the majority of those asked.

We believe that with the suggested approach the conveying of economic knowledge will be accomplished through cooperation with students. This cooperation will bring in the ‘revelation’ of the theory after having firstly analyzed examples of our everyday economic behavior.

 In this way, we believe that among other things, we will have avoided dogmatic teaching by embracing the principles of the Socratic Method[1] which the great ancient Greek philosopher Socrates (470-339 B.C.) used in an attempt not to transmit ‘ready made’ knowledge but to ‘reveal’ the knowledge through the cooperation and dialogue with the others.

Last but not least, we would like to express the hope that our approach ‘Teaching Economics-Why Examples Should Precede Theory’, on the one hand, will be given attention by fellow economics teachers and those who have to do with the general area of education and, on the other hand, that it will become the ‘incentive’ for further research in the field, resulting hopefully in the satisfaction of the students’ desire for a higher level of economic education.    

[1] The Great philosopher argued that just like the midwife, he helped his interlocutor to ‘give birth’ to the answers by asking him those questions that would be able to extract his reply.

Emmanouil Sp. Anastopoulos, Dissertation, Middlesex University

Teaching Economic Theory “Why examples should precede theory”

ΑΟΘ - Ο Προσδιορισμός των τιμών (Οδηγός σημαντικών σημείων)

Τα βιβλία-βοηθήματα ΑΟΘ/Οικονομίας του Μανώλη Αναστόπουλου θα τα βρείτε εδώ: https://econtopia.gr/shop/

 

  1.  Οι τιμές των αγαθών (στην ελεύθερη αγορά) προσδιορίζονται στην αγορά από την αλληλεπίδραση των δυνάμεων της ζήτησης και προσφοράς (αγοραία μεγέθη).

- Συγκεκριμένα υπάρχει μια τιμή - τιμή ισορροπίας, όπου η ζητούμενη ποσότητα (QD) ισούται με την προσφερόμενη ποσότητα (QS), - ποσότητα ισορροπίας.

-Διαγραμματικά, η τιμή και η ποσότητα ισορροπίας είναι εκείνες που αντιστοιχούν στο σημείο τομής των καμπυλών της ζήτησης και προσφοράς (σημείο ισορροπίας)

  1. Τιμή μικρότερη της τιμής ισορροπίας δημιουργεί έλλειμμα (ίσο με QD – QS), δηλαδή σε αυτήν την τιμή έχουμε QD > QS.

Αντίθετα, τιμή μεγαλύτερη της τιμής ισορροπίας δημιουργεί πλεόνασμα (ίσο με QS – QD), δηλαδή σε αυτή την τιμή έχουμε QS > QD.

  1. Σε μια ταυτόχρονη μεταβολή της ζήτησης (D) και της προσφοράς (S), η τελική επίδραση στην τιμή και ποσότητα ισορροπίας εξαρτάται από το μέγεθος των μεταβολών της D και S.
  2. Μετά από κρατική παρέμβαση (ΡΑ ή ΡΚ), η ισορροπία της αγοράς (προηγούμενη τιμή και ποσότητα ισορροπίας) καταργείται.
  3. Με την επιβολή από το κράτος ανώτατης τιμής διατίμησης (ΡΑ), η προσφερόμενη ποσότητα σε αυτήν την τιμή (QSA) μπορεί να πουληθεί σε τιμή (παράνομη) μεγαλύτερη της ΡΑ και μέχρι την μέγιστη τιμή που οι καταναλωτές είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν (Ρ1).

-Το καπέλο (Κ) είναι το παραπάνω που οι καταναλωτές είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν. Επομένως το μέγιστο ύψος (μέγεθός) του θα ισούται με την διαφορά Ρ1 – ΡΑ.

Ανώτατη τιμή

Επιβολή ανώτατης τιμής (διατίμησης) από το κράτος και η δημιουργία ελλείμματος στην αγορά με πιθανή την εμφάνιση καπέλου

  1. Με την επιβολή από το κράτος κατώτατης τιμής (ΡΚ) το δημιουργούμενο πλεόνασμα αγοράζεται από το κράτος στην τιμή ΡΚ πληρώνοντας στους παραγωγούς. αξία που ισούται με ΡΚ πλεόνασμα.

Επομένως τα συνολικά έσοδα των παραγωγών (μετά την επιβολή της ΡΚ) προέρχονται από δύο πηγές:

-Από του καταναλωτές = ΣΔ = PK ∙ QDK

-Από το κράτος = ΡΚ ∙ (QSK – QDK)

Κατώτατη τιμή

Επιβολή κατώτατης τιμής από το κράτος και η δημιουργία πλεονάσματος

Κράτα το

Κράτα το

Μια περισσότερο «πραγματική» διδασκαλία.

Όταν διδάσκεις Οικονομικά σε μαθητές που προετοιμάζονται για την εισαγωγή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση έχεις (μεταξύ άλλων) να αντιμετωπίσεις δύο βασικά θέματα.

Το πρώτο σχετίζεται με το ότι το εκπαιδευτικό σύστημα «προωθεί» την εμφύτευση έτοιμης γνώσης μέσα σε συγκεκριμένα χρονικά πλαίσια, και το δεύτερο (καθόλου ασύνδετο με το πρώτο) την αίσθηση των παιδιών ότι αρκετές φορές αναφέρεσαι σε μη πραγματικές  καταστάσεις.

Η επιδιωκόμενη μεταφορά έτοιμης γνώσης είναι εκείνη που δημιουργεί την εντύπωση στα παιδία ότι πρόκειται για ένα θεωρητικό μάθημα και η προσέγγισή του “απαιτεί” την αποστήθιση εννοιών.

Ατυχώς, η συγκεκριμένη μορφή των εξετάσεων, αλλά και η απαραίτητη (..) επιτυχία στο μάθημα, αναγκάζει μερικές φορές τους καθηγητές να υιοθετήσουν μεθόδους διδασκαλίας τις οποίες μεταφράζοντας οι μαθητές οδηγούνται στην παραπάνω λανθασμένη αίσθηση περί θεωρητικού μαθήματος.

Πράγματι είναι δύσκολο να συναντήσεις μαθητή που να μην γνωρίζει “απ έξω” το νόμο της ζήτησης. Αναρωτιέμαι όμως πόσοι μαθητές έχουν αντιληφθεί τι κρύβεται σε πραγματικό επίπεδο πίσω από τον συγκεκριμένο νόμο. Ποιοι είναι εκείνοι οι παράγοντας που οδηγούν τον καταναλωτή να συμπεριφέρεται σύμφωνα με τον παραπάνω νόμο; Γιατί ανάλογα με το αγαθό ή το χρόνο αναφοράς, οι παράγοντες μπορεί να διαφοροποιούνται;

Και βέβαια η “κονσερβοποίηση” της γνώσης δεν δίνει περιθώρια για τέτοια ερωτήματα.

Ένα από τα αποτελέσματα της παραπάνω “ξύλινης” μεταφοράς γνώσης στους μαθητές είναι και η δημιουργούμενη αίσθηση της αναφοράς σε μη πραγματικές καταστάσεις.

Πράγματι, στο άκουσμα της καμπύλης παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας που παράγει ΜΟΝΟ δύο αγαθά έρχεται αυτόματα η ερώτηση των παιδιών ”μα υπάρχει τέτοια οικονομία;».

Όταν δε ακούνε και ότι η αύξηση της παραγωγής όπλων σημαίνει μείωση της ποσότητας παραγωγής του ψωμιού, στο προηγούμενο ερώτημα προστίθεται και το “ τι σχέση έχουν τα όπλα με το ψωμί;»

Που να βρεθεί ο χρόνος για να τους αναφέρεις σαν παράδειγμα το πως διαχειρίζονται οι ίδιοι στην καθημερινότητά τους το (περιορισμένο) χαρτζιλίκι το οποίο λόγω ακριβώς του ότι είναι περιορισμένο τους αναγκάζει στο να επιλέξουν που θα το καταναλώσουν. Έτσι λοιπόν αποφασίζουν για το είδος της διασκέδασης τους. Για παράδειγμα, ποτό, φαγητό, σινεμά ή καφέ και πόσες φορές ανά είδος. Φυσικά κάθε φορά που θα πιούν ένα ποτό ξέρουν ότι δεν θα μπορούν να δουν μια ταινία και βέβαια όταν αυξάνουν τις εξόδους για φαγητό αναγκαστικά  μειώνουν τις φορές που θα πάνε για ποτό ή καφέ.

Και όλα αυτά, δηλαδή το ότι αναγκάζονται να επιλέξουν οφείλεται στο περιορισμένο χαρτζιλίκι τους. Επομένως γιατί και η οικονομία με τους περιορισμένους συντελεστές που διαθέτει να μην αναγκάζεται να επιλέγει το τι θα παράγει;

Νομίζω ότι με τέτοια ανάλυση θα τους είναι πολύ εύκολο να αντιληφθούν και το κόστος ευκαιρίας των αγαθών, και τη μορφή της  καμπύλης παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας, και ότι φυσικά μπορεί να γίνεται αναφορά σε υποθετική οικονομία, αλλά η  ανάλυση της είχε ήδη μεταφερθεί στον πραγματικό κόσμο μέσα από το προηγούμενο παράδειγμα που αφορούσε τη δική τους πραγματική συμπεριφορά.

Πάντα υπάρχουν τρόποι η γνώση να πάει παρακάτω. Το θέλουμε όμως;

ΑΟΘ - Η Ζήτηση των αγαθών (Μεθοδολογία)

Σε συνέχεια της προσπάθειάς μας για την επισήμανση σημαντικών σημείων της εξεταστέας ύλης των υποψηφίων (για τις οικονομικές σχολές) φοιτητών, παρουσιάζουμε σήμερα ένα μέρος από τη μεθοδολογία της ζήτησης.

Τα βιβλία-βοηθήματα ΑΟΘ/Οικονομίας του Μανώλη Αναστόπουλου θα τα βρείτε εδώ: https://econtopia.gr/shop/

Απαραίτητη διάκριση

  • Είναι πολύ σημαντική η διάκριση των εννοιών της ζητούμενης ποσότητας (QD) - και της ζήτησης (D) αλλά και των παραγόντων εκείνων που συμμετέχουν στην μεταβολή τους.

Διαγράμματα

  • Γενικά, και ανεξάρτητα από τα άν ζητείται από την άσκηση, βοηθάει πάντοτε η κατασκευή διαγραμμάτων και πινάκων.
  • Είναι σημαντικό στα διαγράμματα, και γενικά στην κατανόηση των δεδομένων, η εμφάνιση με τη σωστή χρονικά σειρά των διαφόρων μεταβολών που θα δίνονται.

 Ελαστικότητες

  • Εάν δίδεται η τιμή της ελαστικότητας ζήτησης ως προς την τιμή (ED) αυτό διαγραμματικά σημαίνει μετατόπιση από ένα σημείο σε άλλο της ίδιας καμπύλης ζήτησης.
  • Αντίθετα, εάν δίδεται η τιμή της εισοδηματικής ελαστικότητας (EY), αυτό διαγραμματικά σημαίνει μεταφορά από σημείο μιας καμπύλης ζήτησης σε σημείο μιας νέας καμπύλης ζήτησης (κρατώντας την τιμή σταθερή).
  • Εάν σας ζητούν να υπολογίστε την ED ή την ΕΥ, να θυμηθείτε ποιοι ανά περίπτωση παράγοντες θα πρέπει να παραμένουν σταθεροί (ceteris paribus) ώστε να είναι δυνατός ο υπολογισμός των ελαστικοτήτων.
  • Είναι γνωστό ότι στο μέσο Μ μιας ευθύγραμμης καμπύλης ζήτησης που τέμνει τους άξονες η ED = -1. Αυτό ( εάν δεν έχετε τη συνάρτηση της ζήτησης ) μπορεί να σας φανεί χρήσιμο για να υπολογίστε τιμές ή ζητούμενες ποσότητες που ενδεχομένως σας λείπουν.

Χαρακτηρισμός αγαθών

  • Ο χαρακτηρισμός των αγαθών (σε κανονικά ή κατώτερα) μπορεί να γίνει είτε γνωρίζοντας τη σχέση μεταβολής εισοδήματος και επηρεασμού της ζήτησης (προς την ίδια ή όχι κατεύθυνση), είτε γνωρίζοντας την τιμή της ΕΥ.

 Ποσοτικές και Ποσοστιαίες μεταβολές

  • Είναι γνωστή η διαφορά μεταξύ ποσοτικής και ποσοστιαίας μεταβολής δύο μεταβλητών – μεγεθών, οπότε χρειάζεται προσοχή στον σωστό , ΑΟΘυπολογισμό ανάλογα με το ερώτημα.
  • Η εφαρμογή του προηγούμενου, θα σας φανεί πολύ χρήσιμη όταν σαν δίνονται ή ζητούνται μεταβολές τιμής, ζητούμενης ποσότητας, συνολικής δαπάνης, αλλά και στον υπολογισμό της νέας συνάρτησης ζήτησης που θα έχει προέλθει από μεταβολή προσδιοριστικού παράγοντα της ζήτησης.

 

Μαθητές ανα-ζητούν το διαφορετικό μάθημα!

Ήταν μια από εκείνες τις ημέρες που η ατμόσφαιρα «επέβαλε» στο μάθημα να ξεφύγει από την παραδοσιακή του μορφή. Η επικαιρότητα προσέφερε ένα θέμα του οποίου η ανάλυση έμελλε να αποκαλύψει, όχι για πρώτη φορά, τη δυναμική της σκέψης που «έκρυβε» η τάξη. Και βέβαια, το «έκρυβε» δεν ήταν επιλογή των παιδιών, αλλά ούτε και αντιπροσώπευε τα θέλω τους!

Μου ήταν κάτι σαν «απαραίτητο» να ακούσω τις απόψεις των παιδιών για ένα συμβάν που διάβασα το προηγούμενο βράδυ και με σόκαρε σαν πολίτη αναπτυγμένου κράτους. Και ασφαλώς, την προηγούμενη νύχτα, δεν είχα μεταφερθεί στον “Μεσαίωνα”, αλλά εξακολουθούσα να βρίσκομαι στο 2017!

Τα παιδιά δεν είχαν πληροφορηθεί το ατυχές νέο που σημαίνει ότι δεν υπήρχε προετοιμασία στα λεγόμενά τους. Οι απόψεις τους ήταν απόρροια σκέψης εκείνης της στιγμής. Και ήταν εντυπωσιακά τεκμηριωμένες.

Υπήρξε μεγάλη ποικιλία στην προσέγγιση του θέματος, κάτι που ξεκάθαρα δήλωνε το διαφορετικό της προσωπικότητάς τους. Η κάθε επόμενη άποψη δεν είχε λογική copy paste σε σχέση με την προηγούμενη. Ήταν ένα καινούριο άκουσμα. Μια νέα οπτική. Ένα διαφορετικό μυαλό!

Ήθελα να χειροκροτήσω και να τους δώσω συγχαρητήρια. Το πρώτο δεν το έκανα γιατί ήξερα ότι κάποιοι στην ατμόσφαιρα θα αισθανόντουσαν περίεργα. Φρόντισα όμως να μην «κρύψω» καθόλου τον ενθουσιασμό μου για την καθαρότητα, ωριμότητα και σφαιρικότητα της σκέψης τους. Και τους το είπα. Δυνατά, πολύ δυνατά.

Μια γενιά που επιμένουν κάποιοι να την ταλαιπωρούν. Να μην της προσφέρουν ένα διαφορετικό μάθημα ικανό να της «βγάλει» το δυναμικό. Να αλλάζουν το εκπαιδευτικό σύστημα χωρίς προγραμματισμό. Έτσι για να το αλλάξουν. Να της κάνουν εκνευριστικά γνωστή την έννοια της αντίφασης, κάτι πολύ χειρότερο της λανθασμένης άποψης - τοποθέτησης. Στην πραγματικότητα να της οριοθετούν τη σκέψη μέσα σε συγκεκριμένα πλαίσια παπαγαλισμού, ελεγχόμενης λογικής, αδιαφορίας ή ακόμα και άγνοιας.

Μην ξεχνάτε παιδιά ότι το περιβάλλον που ζούμε είναι και αυτό ένα σύστημα, και σαν τέτοιο, αποτελείται από στοιχεία (υποσυστήματα) αλληλοεπηρεαζόμενα. Ένα από αυτά είστε εσείς. Στο βαθμό λοιπόν που μπορείτε, ανα-ζητείστε ένα «νέο» μάθημα. Μια διαφορετική τάξη που δεν θα «κρύβει» την ξεχωριστή ποιότητα της σκέψης σας.

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

ΑΟΘ - Βασικές Οικονομικές έννοιες (Σημεία προσοχής για την επανάληψη)

Τα παρακάτω αποτελούν κάποια από τα σημαντικά σημεία του κεφαλαίου τα οποία θα πρέπει να είναι σαφή στους μαθητές ώστε να μπορούν να απαντήσουν σε σχετικά ερωτήματα. Προσπάθεια  πρέπει να δοθεί στην κατανόηση των εννοιών και όχι στην απομνημόνευσή τους ώστε οι υποψήφιοι φοιτητές να μπορούν να απαντήσουν στο όποιο ερώτημα σχετίζεται με τα εν λόγω θέματα.

  1. Το κύριο οικονομικό πρόβλημα
  • Ποιο είναι;
  • Που οφείλεται;
  • Πως γίνεται προσπάθεια να αντιμετωπισθεί;
  • Γιατί είναι η αιτία όλων των άλλων οικονομικών προβλημάτων;
  1. Η παραγωγική διαδικασία
  • Τι εννοούμε με τον όρο;
  • Ποια είναι τα απαραίτητα στοιχεία που συμμετέχουν;
  1. Η έννοια του κόστους
  • Χρηματικό
  • Πραγματικό
    • Τι είναι;
    • Τι εκφράζει;
    • Τι συμπεραίνουμε ότι σημαίνει η αύξηση της παραγωγής ενός αγαθού σε σχέση με την ποσότητα παραγωγής άλλου / ων  αγαθού/ων;
  1. Το κόστος ευκαιρίας (εναλλακτικό κόστος)
  • Τι δείχνει το ΚΕΧ (σε όρους Ψ) και το ΚΕΨ (σε όρους Χ)
  • Τι σημαίνει αυξανόμενοι κόστος ευκαιρίας ενός αγαθού (καθώς αυξάνεται η παραγωγή του) και πως αυτό σχετίζεται με την καταλληλότητα των χρησιμοποιούμενων συντελεστών παραγωγής;
  • Ποια είναι η διαφορά μεταξύ ΚΕΧ της 3ης μονάδας και ΚΕΧ των 30 πρώτων μονάδων;
  1. Η Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων (ΚΠΔ)
  • Ποιες είναι οι βασικές υποθέσεις που στηρίζεται;
  • Ποιος είναι ο ορισμός της;
  • Τι σημαίνει για την οικονομία να λειτουργεί πάνω ή στο εσωτερικό της χώρο;
  • Πως χαρακτηρίζονται οι συνδυασμοί παραγωγής που βρίσκονται πάνω, αριστερά ή δεξιά της;
  • Κάτω από ποιες προϋποθέσεις μετατοπίζεται;
  • Ποια είναι η διαφορά μεταξύ ανεργίας και μετανάστευσης αναφορικά με την πιθανή ή όχι μετατόπισή της;

Συνεχίστε την προσπάθειά σας!

Μια αλήθεια που αφορά όλους μας.

Και να που το 2017 αρχίζει να θυμίζει το καλοκαίρι του 2015! Συζητήσεις για νέο Grexit, νέα πτώχευση της χώρας (εντός ή εκτός ευρώ), νέο νόμισμα, νέα μέτρα και νέα ψηφοφορία, νέο μνημόνιο, νέες εκλογές!

Γενικά λοιπόν καταιγισμός νέων (…) με άρωμα όμως ιδιαίτερα παλιό, αναχρονιστικό, παροπλισμένο, ξεπερασμένο, εκτός τόπου και χρόνου, και εκνευριστικά γνωστό.

Από τη μια, άτομα που (μοιάζει) να μην αντιλαμβάνονται που ζουν και σε ποιους απευθύνονται. Άτομα που δεν γνωρίζουν τι σημαίνει “αυτοαναιρούμαι” ή τους είναι αδιάφορη η ύπαρξη της συγκεκριμένης λέξης. Άτομα με θλιβερά κενά μνήμης των λόγων τους. Άτομα “χαμένα” σε μια εικονική πραγματικότητα που απέχει έτη φωτός από το πραγματικό στίγμα. Άτομα που απλώς κινούνται χωρίς ίχνος προγραμματισμού..απλά κινούνται προς μια άγνωστη (μάλλον) και για τα ίδια κατεύθυνση.

Από την άλλη πλευρά του ποταμού, ξύλινα λόγια παρελθοντικής λογικής. Κάτι σαν “μάλωμα” ενός παιδιού για τις αταξίες που έκανε. Απλά κατηγορίες. Στόχευση στο τι έκανε ή δεν έκανε κάποιος, όχι στο τι ο ίδιος στη θέση του θα δρομολογούσε. Παντελής έλλειψη αναγνώρισης της ευθύνης ή συμμετοχής στην σημερινή κατάσταση. Καμία συγκεκριμένη πρόταση διαφυγής ή αλλαγής της πορείας. Κάτι σαν κριτική για την κριτική.

Χρόνια τώρα αυτό είναι το “παιχνίδι” πολιτικής με πρωταγωνιστές τις εκάστοτε ομάδες. Και πράγματι αυτό το show είχε απήχηση, κέρδισε πολλούς θεατές - υποστηρικτές. Άρεσε, εξυπηρετούσε, βόλευε (μεταφορικά και κυριολεκτικά).

Σήμερα, “διαφεύγει” ατυχώς από τις συμμετέχουσες στο “παιχνίδι” ομάδες η “ακριβής” θέση της χώρας (Ελλάδα). Εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τακτικές και συστήματα του παρελθόντος που αφορούσαν όμως μια άλλη Ελλάδα, σε μια άλλη εποχή, και σε ένα άλλο περιβάλλον.

Δυσκολεύομαι πάρα πολύ να κατανοήσω τη λογική του αδιαφορώ, αγνοώ ή δεν αντιλαμβάνομαι την πραγματικότητα του “παρά πέντε”. Μου είναι εξωπραγματικό να αποδεχτώ ότι δεν είναι ευδιάκριτο σε κάποιους ότι βιώνουμε ίσως την πιο σημαντική περίοδο της μεταπολεμικής Ελλάδος. Ακόμα πιο εξωφρενικό μου φαντάζει ένας να αντιλαμβάνεται (την άκρως προβληματική) πραγματικότητα και να εθελοτυφλεί.

Εύχομαι ολόψυχα να ξυπνήσουμε ή αλλιώς να σταματήσουμε να έχουμε τα μάτια μας κλειστά (ενώ δεν κοιμόμαστε). Να αναγνωρίσουμε τη δυσμενέστατη (όχι μόνο οικονομικά) θέση μας. Να προγραμματίσουμε  ένα δρομολόγιο. Να δώσουμε τέλος σε κοντόφθαλμες μικροπολιτικές – έχουν τελειώσει αυτές οι εποχές. Να συνειδητοποιήσουμε ότι οι “άλλοι” δεν είναι αντίπαλοι. Να αντιληφθούμε ότι το “σημερινό” παιχνίδι δεν θα έχει νικητές και ηττημένους, παρά μόνο θλιβερά ηττημένους. Να συμφιλιωθούμε επιτέλους μεταξύ μας αλλά και με την αλήθεια.

Και αυτή η αλήθεια  αφορά ΟΛΟΥΣ μας.