Άρθρα

Όταν οι επιθυμίες «μετονομάστηκαν» σε ανάγκες

Ο πλούσιος  κόσμος των λέξεων σου προσφέρει πληθώρα επιλογών ώστε να συντάξεις - ανάλογα με το τι επιδιώκεις - ένα μήνυμα σαφές και εύκολα κατανοητό ή ελλιπές και ενδεχομένως παραπλανητικό. Στη δεύτερη περίπτωση «παίρνεις βοήθεια» από κάποιες λέξεις που εμφανίζονται «γειτονικές» αλλά στην πράξη η εννοιολογική απόσταση που τις χωρίζει αριθμεί εκατοντάδες χιλιόμετρα!

Ταξιδεύοντας λοιπόν με τη σκέψη μας από το μακρινό χθες στο σήμερα αναμφίβολα καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι διαχρονικά υπάρχει ανάπτυξη,  το βιοτικό επίπεδο βελτιώνεται που μεταξύ άλλων σημαίνει ότι ο μέσος άνθρωπος καλύπτει ολοένα και περισσότερες από τις ανάγκες του.

Βέβαια μέσα στο χρόνο κάποιες  λέξεις έχουν την συνήθεια να αναβαθμίζονται!

Έτσι λοιπόν διαπιστώνουμε ότι οι επιθυμίες του χθες «συστήνονται» σαν ανάγκες στο σήμερα!

Κάποιοι θα ισχυριστούν ότι αυτή η μετονομασία είναι απόρροια της ανάπτυξης – και δεν θα έχουν άδικο. Όμως αν η ανάπτυξη σημαίνει ότι φτάσαμε στο σημείο να προσπαθούμε να ικανοποιήσουμε τις απεριόριστες επιθυμίες (πρώην ανάγκες) μάλλον και στη λέξη ανάπτυξη δίνουμε άλλη έννοια.

Μοιάζει αναγκαίο να «αντιληφθούμε» - αποκωδικοποιώντας τα βιωματικά ταξίδια μας -  ότι η ατμόσφαιρα που δημιουργήθηκε τα τελευταία 50 - 60 χρόνια με κύριο εκφραστή την παγκοσμιοποίηση δεν συμμετείχε μόνο θετικά στη ζωή μας αλλά μας «επέβαλλε» και την αποδοχή αρνητικών νέων δεδομένων.

Για παράδειγμα, ο έμφυτος μιμητισμός μας όταν συνοδεύεται από «ελαστικά» φίλτρα  αξιολόγησης γίνεται εύκολα διαχειρίσιμος από πωλητές ευημερίας!

Και μέσα σε αυτόν τον θαυμαστό νέο κόσμο ξεχυθήκαμε να καλύψουμε όλο και περισσότερες ή με ολοένα και καλύτερο τρόπο τις σημερινές επιθυμίες – με εντολή στον εγκέφαλο να τις θεωρεί και ονομάζει ανάγκες -  οι οποίες βέβαια θα υπολείπονται των όποιων νέων του κάθε αύριο.

Το συγκεκριμένο «παιχνίδι» διαφυγής και αποστασιοποίησης της πραγματικότητας είναι τόσο ελκυστικό που μας έκανε να ξεχάσουμε και την έννοια της φθίνουσας οριακής χρησιμότητας (diminishing marginal utility) που μάθαμε στο πρώτο έτος των οικονομικών σπουδών μας.

Σύμφωνα λοιπόν με αυτήν -  η πρόσθετη χρησιμότητα (ικανοποίηση) που παίρνουμε από την  κατανάλωση μιας επιπλέον μονάδας ενός αγαθού (από ένα σημείο και μετά) μειώνεται όταν αυξάνεται η ποσότητα που καταναλώνουμε.

Ας θυμηθούμε για παράδειγμα πόσο μεγαλύτερη ήταν η ικανοπόιησή μας όταν αποκτήσαμε το πρώτο μας αυτοκίνητο σε σχέση με αυτή που αντλήσαμε όταν έχοντας ήδη το πρώτο αγοράσαμε το δεύτερο.

Τελικά τι είναι αυτό που στο σήμερα χρειαζόμαστε; Μεγαλύτερη κάλυψη επιθυμιών από τις ήδη (πολλές) ικανοποιημένες ανάγκες ή η λύση είναι Μια νέας μορφής επανάσταση;

Ασφαλώς με τις προηγούμενες αναφορές μας δεν υποστηρίζουμε ότι πρέπει να γυρίσουμε στις λογικές ζωής του χθες.

Όμως το γεγονός ότι το αληθινό χαμόγελο και η αίσθηση της πραγματικής ικανοποίησης γίνονται ολοένα και περισσότερο δυσδιάκριτα στους περισσότερους από εμάς θα πρέπει να μας προβληματίσει για το ενδεχόμενο η μετονομασία των λέξεων να μη λειτουργεί υπέρ μας…

25 χιλιόμετρα απόσταση για μια διαφορετική Κυριακή.

Μόλις την προηγούμενη εβδομάδα  “ξυπνάει” μια Κυριακή αποφασισμένη  - σε πείσμα του χιονιά που προηγήθηκε - να μην επιστρέψει στον ουρανό της την εμφάνιση  άλλου χρώματος εκτός από το γαλάζιο. Είχε βέβαια ήδη φροντίσει να  κλείσει τρεις συμφωνίες. Με τον ήλιο  (και τουλάχιστον μέχρι αργά το μεσημέρι) να την κοιτάει κατάματα, με τον Ποσειδώνα να “ξεκουράσει” την τρίαινά του δίνοντάς της ημερήσια άδεια, και με τον Αίολο να μην  αφήσει ανοικτή ούτε χαραμάδα στον ασκό του.

Πρωί κατά τις 10 κτυπάει το τηλέφωνο και ξεκινάει η συνομιλία..

-Πάμε θάλασσα; Έχει τρομερή μέρα!

-Να πάρει..έχω 30 γραπτά να διορθώσω για αύριο..

Και αφού τα άκουσα κανονικά (για την απάντησή μου) άρχισα να σκέφτομαι πόσο δυνατή είναι η δίνη της καθημερινότητας, πόσες (στην ουσία) δικαιολογίες βρίσκεις για να μην της ξεφεύγεις, πόσες στιγμές δεν απολαμβάνεις, και πόσο “έξυπνος” πρέπει να είσαι για να την αντιμετωπίζεις (πολλές φορές) με τη μαγική λέξη “ΟΧΙ”..

Ο διάλογος με τον εαυτό μου - από τη στιγμή που πήρα την απόφαση να του μιλήσω - ήταν σύντομος και η κατάληξη της συζήτησης εύκολη  και χωρίς ενδοιασμούς.. Έφτιαξα στη σκέψη μου ένα διαφορετικό πρόγραμμα που μέσα του υπήρχε η βόλτα στη θάλασσα! Κάτι που παιδιόθεν λατρεύω!

Marathonas, Attica - Greece - photo: Manolis Anastopoulos

Για κάποιους, η θέα της δίνει την απόλαυση ενός “απλά” όμορφου τοπίου.  Ίσως αντλούν ανάλογη ικανοποίηση με εκείνη που θα τους προσφέρει μια βόλτα στο βουνό ή γενικά κάπου σε αυτό που λέμε εξοχή.

Για εμένα, η θάλασσα λειτουργεί κάπως διαφορετικά στο τι ακριβώς εισπράττω από την παρουσία μου κοντά της. Ίσως είναι το χρώμα της. Ίσως η κίνησή της (ποτέ δεν είναι στατική η εικόνα της). Ίσως ότι την έχω ταξιδέψει, και με έχει ταξιδέψει. Ίσως ότι πάντα υπάρχουν “νέα” ταξίδια. Ίσως το “άνοιγμα” της φαντασίας που μου προσφέρει η παρέα της.  Ίσως το ότι ο σοφός παππούς μου με δίδαξε να την αγαπάω αλλά συγχρόνως να σέβομαι τη δύναμη της. Ίσως οι χιλιάδες αναμνήσεις από το νησί μου που από παιδί με συντροφεύουν.

Marathonas, Attica - Greece - photo: Manolis Anastopoulos

Είναι απίστευτο ότι τα μάτια μου ΔΕΝ κουράζονται να την “απολαμβάνουν”. Η θέα της ΔΕΝ επιτρέπει στον εγκέφαλό μου να δώσει εντολή για αναχώρηση..

Και μέσα από την παρατήρηση της κίνησής της και το ταξίδεμα της φαντασίας σου αρχίζει το κλείσιμο ή σφράγισμα της όποιας αρνητικής ή αγχωτικής σκέψης σου.

Marathonas, Attica - Greece - photo: Manolis Anastopoulos

Βλέποντας τη συστάδα από του φοίνικες  “μεταφέρεσαι” σε κάποια τροπική ζώνη ενώ η φυσική παρουσία σου παραμένει εδώ. Είναι κάτι ανάλογο με το διάβασμα ενός βιβλίου ή με όταν βλέπεις κάποια ταινία με τη διαφορά ότι το βιβλίο ή η ταινία μπορεί να έχουν και στοιχεία υπερβολής. Τα αισθήματα σου όμως τη στιγμή που τα μάτια σου "ερωτεύονται" την προηγούμενη εικόνα είναι μόνο αληθινά!

Είσαι εδώ, αλλά έχεις φύγει. Ξέχασες τη λέξη “πρόβλημα” ή γύριζεις με ιδέες για πως θα το λύσεις, αντιμετωπίσεις, αποφύγεις ή πως θα σταματήσεις την μεγέθυνση του που άθελα σου προκαλείς.

Old house, Marathonas, Attica - Greece - photo: Manolis Anastopoulos

Παρατηρώντας αυτό το παλιό και εγκαταλελειμμένο σπίτι χωρίς να το συνειδητοποιείς μπαίνεις σε μια προσπάθεια να φανταστείς τους κατοίκους του χρόνια πριν, το πως ζούσαν, το τι εισέπρατταν από εκείνη την εποχή, και ίσως το επίπεδο ευτυχίας που βίωναν τότε με τα τότε μέσα, αλλά και με τις τότε ανάγκες. Αν έχεις δε όρεξη αρχίζεις τις συγκρίσεις εποχών, ανθρώπων, κοινωνιών. Και αυτές οι συγκρίσεις είναι “αυστηρά” δικές σου χωρίς την "προσφορά" της έτοιμης ή κατευθυνόμενης ανάλυσης.

Αγόρασες εμπειρίες,  χαρά, και ενθουσιασμό. Γύρισες “αλλιώς”, πιο σοφός για τη ζωή, αλλά και πιο δυνατός για τη συνέχεια. Είδες ή φαντάστηκες εικόνες και καταστάσεις που μένοντας σπίτι (διορθώνοντας τα γραπτά σου..) η θέα των τεσσάρων τοίχων δεν θα μπορούσε να σου προσφέρει..

Α, και τα γραπτά σου - το βράδυ που γύρισες - τα διόρθωσες σίγουρα καλύτερα!

25 χιλιόμετρα σε χώριζαν μόνο!