Άρθρα

Στασιμοπληθωρισμός - Stagflation

/in , /by

Στασιμοπληθωρισμός λοιπόν. Εδώ και μήνες υπάρχει παγκόσμια ανησυχία για την εμφάνισή του αλλά και την πιθανή εδραίωσή του για σημαντικό διάστημα. Δυστυχώς, στασιμπληθωρισμός ΔΕΝ σημαίνει στάσιμος (σταθερός) πληθωρισμός. Αντίθετα σημαίνει εμφάνιση πληθωρισμού σε μια στάσιμη οικονομία.

Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1970 στην παγκόσμια οικονομία επικρατούσε η άποψη ότι υψηλός πληθωρισμός και υψηλή ανεργία δεν μπορούσαν να συνυπάρχουν.    Συγκεκριμένα και σύμφωνα με τις εμπειρικές παρατηρήσεις του Νεοζηλανδού οικονομολόγου William Phillips (1914 –1975), η αύξηση του πληθωρισμού  οδηγούσε σε μείωση της ανεργίας και αντίστροφα.

    Η λογική του Phillips βασιζόταν στο γεγονός ότι, όταν η οικονομία βρίσκεται σε άνοδο, οι τιμές αυξάνονται (εμφανίζεται πληθωρισμός), παράλληλα όμως η ανοδική πορεία δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, άρα μειώνεται η ανεργία.

    Και πράγματι για τις προηγούμενες δεκαετίες του ’70, τότε που η παγκοσμιοποίηση δεν είχε εδραιωθεί - επομένως και η αλληλεξάρτηση των οικονομιών -  η παραπάνω «λογική» ήταν συμβατή, τουλάχιστον σε βραχυχρόνιο επίπεδο, με τα μέχρι τότε δεδομένα της οικονομικής θεωρίας.

 

Δεκαετία του 1970

    Όμως η πρώτη πετρελαϊκή κρίση στις αρχές της δεκαετίας του 1970 με την έκρηξη του 4ου Αραβοϊσραηλινού πολέμου ήρθε για να αναθεωρήσει την προηγούμενη άποψη.

    Λίγο μετά την έναρξη του πολέμου (1973) ο Οργανισμός Αραβικών Εξαγωγέων Πετρελαιοπαραγωγών Κρατών (OAPEC) αύξησε την τιμή του πετρελαίου κατά 70%. Αργότερα και επειδή οι ΗΠΑ βοηθούσαν το Ισραήλ οικονομικά και στρατιωτικά, ο OAPEC επέβαλε πλήρες εμπάργκο στις εξαγωγές πετρελαίου προς τις ΗΠΑ, Καναδά, Ιαπωνία και Ολλανδία (και έμμεσα σε όλη την Δυτική Ευρώπη).

    Το αποτέλεσμα ήταν ο τριπλασιασμός της διεθνούς τιμής του πετρελαίου μέσα σε τέσσερεις μόλις μήνες παρασύροντας σε αύξηση και τις τιμές των περισσότερων αγαθών.

Μη ξεχνάμε ότι, την τότε εποχή, η εξάρτηση από το πετρέλαιο ήταν τεράστια δεδομένου ότι οι ανανεώσιμης πηγές ενέργειας δεν συμμετείχαν σαν εναλλακτικές μορφές ή και δεν είχαν καν ανακαλυφθεί.

    Τα επόμενα χρόνια από το 1975 μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ‘80 χαρακτηρίστηκαν, ιδιαίτερα για τις χώρες εισαγωγείς πετρελαίου, από χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης με αυξημένη ανεργία ταυτόχρονα με υψηλό πληθωρισμό.

       Η έννοια του στασιμοπληθωρισμού εμφανίστηκε για να προστεθεί στην μέχρι τότε οικονομική γνώση και να «μας μάθει» ότι πληθωρισμό μπορεί να έχουμε ακόμα και στη φάση της στασιμότητας της οικονομίας (ύφεσης) όπου υπάρχει αυξημένη ανεργία. Επομένως οι δύο έννοιες πληθωρισμός και ανεργία μπορούσαν να συνυπάρχουν.

Οι διαφωνίες των οικονομολόγων πρέπει να σταματούν εκεί όπου αρχίζουν οι κανόνες της οικονομίας

/0 Comments/in /by

Σε όλους μας είναι γνωστό ότι υπάρχουν διαφορετικές σχολές οικονομικής σκέψης. Οι διαφορετικοί τρόποι προσέγγισης αφορούν και την ανάλυση των αιτίων που προκαλούν τα οικονομικά προβλήματα αλλά και την υιοθέτηση εκείνων των καταλλήλων πολιτικών που θα οδηγήσουν στην επίλυσή τους.

Ακούγεται αντιφατικό αλλά όσοι έχουμε σπουδάσει οικονομία γνωρίζουμε ότι μπορεί να διαφωνούμε μεταξύ μας και συγχρόνως κανείς μας να μην έχει άδικο.

Βέβαια η διαφορετική οικονομική οπτική δεν μπορεί να εμφανίζεται σε κανόνες που υπάρχουν στην επιστήμη. Αυτοί δεν επιδέχονται διαφορετικής προσέγγισης και ασφαλώς δεν καταργούνται.

Ο υπουργός οικονομικών συναντά τον διοικητή της τραπέζης της Ελλάδος

Διαβάσαμε με ενδιαφέρον τις διαφορετικές συνταγές των Κυρίων Τσακαλώτου και Στουρνάρα (που ακούστηκαν σε πρόσφατη εκδήλωσης του ΙΟΒΕ ) και οι οποίες κατά τη γνώμη τους θα οδηγήσουν την οικονομία της Ελλάδας στην πολυπόθητη ανάπτυξη.

Ανεξάρτητα από την «ερμηνεία» που δόθηκε στο όρο ιδιωτική αποταμίευση θα θέλαμε να αναφερθούμε (περιληπτικά) στις έννοιες της ιδιωτικής κατανάλωσης και επενδύσεων που αναφέρθηκαν αλλά και σε αυτή της ανεργίας.

Στα χρόνια της μετά το 2008 κρίσης (Τα μονοπάτια που μας οδήγησαν στην κρίση του 2008 -  Β’ μέρος) η συρρίκνωση του ΑΕΠ (από τα 330 δις USD το 2009 στα 194,56 δις USD το 2016) δικαιολογεί, χωρίς περιθώρια διαφωνιών, αφενός τη μείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης (από τα 43367,50 εκατ € το 4ο τρίμηνο του 2008 στα 32000,3 εκατ €. το 2015) αφετέρου των ιδιωτικών επενδύσεων αλλά και την εκτόξευση της ανεργίας (από το 7,3% Μάρτιος του 2008 στο 20,8% Δεκέμβριος του 2017) που παρατηρήθηκε. Πηγή: https://tradingeconomics.com/greece

Στο σήμερα το ζητούμενο βέβαια είναι η ανάκαμψη.

..το πως η οικονομία θα ξεπεράσει την ύφεση και θα περάσει σε «πραγματικούς» ρυθμούς ανάπτυξης οι οποίοι σύντομα (όχι απαραίτητα άμεσα) θα είναι ορατοί στο Ελληνικό νοικοκυριό.

Και βέβαια όλοι συμφωνούμε ότι πρέπει να τονωθεί η κατανάλωση που προσδιορίζεται σε μεγάλο βαθμό από το διαθέσιμο εισόδημα και να ενεργοποιηθούν οι επενδύσεις οι οποίες προσδιορίζονται  περισσότερο από τις προσδοκίες για την πορεία της οικονομίας.

Τόνωση της κατανάλωσης

Η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης μπορεί να προέλθει κυρίως από: α) την πραγματική βελτίωση της αγοραστικής δύναμης που βασίζεται στην αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος, β) την εικονική βελτίωση μέσω χορήγησης καταναλωτικών δανείων, και γ) την προσωρινή βελτίωση λόγω χορήγησης από τη μεριά του κράτους διαφόρων επιδομάτων.

Συγκεκριμένα:

α) Η αύξηση του εισοδήματος κυρίως (σε αυτή τη φάση της οικονομίας) θα προέλθει από την αύξηση της απασχόλησης (μείωση ανεργίας)

β) Η χορήγηση δανείων για καταναλωτικούς σκοπούς (εκτός του ότι είναι γνωστό το που οδήγησε) αυξάνει την κυκλοφορία του χρήματος αλλά αυτό δεν σημαίνει πραγματική επιπλέον δυνατότητα κατανάλωσης. Αυτή η πλασματική δυνατότητα αργά ή γρήγορα υποχωρεί, οπότε δεν μπορεί να θεωρηθεί διατηρήσιμη έστω μεσοπρόθεσμα.

γ) Η χορήγηση στο πλαίσιο της κοινωνικής πολιτικής επιδομάτων – βοηθημάτων προς τις κατώτερες εισοδηματικά τάξεις ασφαλώς συμμετέχει στην διατήρηση ενός minimum επιπέδου διαβίωσης. Κάτι τέτοιο βεβαίως είναι καλοδεχούμενο κατά τη διάρκεια της κρίσης αλλά δεν είναι το «εργαλείο» που θα οδηγήσει στην ανάπτυξη.

Ενεργοποίηση των επενδύσεων

Όπως αναφέρθηκε προηγούμενα οι επενδύσεις προσδιορίζονται κυρίως από τις προσδοκίες -  προοπτικές που υπάρχουν σχετικά με την πορεία  της οικονομίας.

Στην περίπτωση θετικών προσδοκιών πολλά είναι τα κίνητρα (πολιτική σταθερότητα, ύψος επιτοκίων , φορολογικοί συντελεστές, κ.α. ) τα οποία θα ενεργοποιήσουν τις επενδύσεις οι οποίες θα αυξήσουν την απασχόληση και επομένως και το εισόδημα η βελτίωση του οποίου θα οδηγήσει στην τόνωση της κατανάλωσης. Σαν αποτέλεσμα θα δοθεί ώθηση σε αύξηση της παραγωγής, περαιτέρω μείωση της ανεργίας και κάπως έτσι (Η προσπάθεια ανοικοδόμησης της οικονομίας) οι οικονομίες παίρνουν μπροστά μετά από περιόδους ύφεσης.

Οι διαφορετικές οπτικές  και οι κανόνες

Οι κύριες επιλογές για την τόνωση της ιδιωτικής κατανάλωσης και την αύξηση των επενδύσεων αναλύθηκαν προηγούμενα και η κάθε οικονομική σκέψη έχει την δική της «λογική» που θα ακολουθήσει επιδιώκοντας την ανάπτυξη.

Αυτό όμως που δεν επιδέχεται διαφορετικής προσέγγισης είναι το γεγονός ότι αν δεν μειωθεί η ανεργία καμία πραγματική και διατηρήσιμη αύξηση της κατανάλωσης δεν θα συντελεστεί. Συγχρόνως (και μεταξύ πολλών άλλων) η επένδυση θέλει να «πουλήσει» το προϊόν της και βέβαια δεν θα προχωρήσει μόνο με την λογική των «εν δυνάμει» πελατών.

Διαβάσαμε λοιπόν τις διαφορετικές «τοποθετήσεις» του υπουργού οικονομικών και του διοικητή της τραπέζης της Ελλάδος για την κατανάλωση και τις επενδύσεις - αποταμιεύσεις αλλά δεν ακούσαμε κάτι σχετικό με το πως θα μειωθεί η ανεργία. Πως θα αυξηθεί η απασχόληση. Όχι η περιστασιακή, εποχιακή ή η μερική αλλά η μόνιμη.

Κάποιοι θα ισχυριστούν  ότι αυτό θα συμβεί μέσα από την ενεργοποίηση των επενδύσεων. Ποια είναι τα φορολογικά (How tax incentives influence investments), χρηματοπιστωτικά και γεωπολιτικής σταθερότητας κίνητρα όμως που προσφέρουμε προς αυτή την κατεύθυνση; Εμείς δεν τα βλέπουμε.

Και ξέρετε Κύριοι συνάδελφοι η διατήρηση τόσο υψηλού ποσοστού ανεργίας ούτε την κατανάλωση θα αυξήσει ούτε αποτελεί (σε μη τριτοκοσμική οικονομία) κίνητρο για επενδύσεις.

Αυτοί είναι κανόνες της oικονομίας!

Τα «μονοπάτια» που μας οδήγησαν στην οικονομική κρίση του 2009 (B’ μέρος ~ Το «θορυβώδες» σπάσιμο της φούσκας)

/0 Comments/in , /by

Οι μακροοικονομικοί δείκτες

Και έτσι ξαφνικά (!) τη 2ετία 2007-08 η «λάμψη» της προηγούμενης χρυσής 10ετίας  αρχίζει να ξεθωριάζει είτε σε μικροοικονομικό, είτε σε μακροοικονομικό επίπεδο.

Οι θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης (με υψηλό τον Μάρτιο του 2003 το 3,8 %) περνούν μια 4ετη περίοδο μέσης ανάπτυξης της τάξης του 1% (± 0,5 %) για να ξεκινήσει η καθοδική τους πορεία από το 2ο 3μηνο του 2007 και βεβαίως από το 2009 να έχουν αρνητικές τιμές.

Το χρέος σαν ποσοστό του ΑΕΠ debt/GDP από το 103,7 του 2002 βρέθηκε στο 176,9 το 2015.

Το ποσοστό ανεργίας από μια μέση τιμή του 10 % (± 2 %) της περιόδου 2001-06, από το 2007 μέσω συνεχούς αύξησης κυμάνθηκε στο 26 % το 2015!

Η  κατανάλωση (ιδιωτών) από τα ιστορικά υψηλά των 43367,50 € εκατ. Το 4ο τρίμηνο  του 2008 βρέθηκε στο επίπεδο  των 32000,3 € εκατ. το 2015.

Ο γενικός δείκτης του χρηματιστηρίου Αθηνών από τις 5.000 μον. του 2007 και μέσω σταδιακής πτώσης του, βρίσκεται από τα μέσα του 2011 σε επίπεδα κάτω των 1.000 μον, όπου εξακολουθεί να είναι μέχρι και σήμερα (10.4.17) 681,46 μον.

Ξεχνώντας τους αριθμούς..

Οι μη εξοικειωμένοι με τους μακροοικονομικούς δείκτες αντιλαμβάνονται πλήρως την «νέα» πραγματικότητα μέσω της σταδιακής συρρίκνωσης  του εισοδήματός τους. Η συρρίκνωση είναι άμεσα «ορατή» μέσω της πραγματικής μείωσης, και έμμεσα «αναγνωρίσιμη» μέσω της συνεχούς φορολόγησης. Βεβαίως, η ταυτόχρονη «δράση» των προηγούμενων δύο καθιστά το αποτέλεσμα οδυνηρό.

Την παραπάνω «πολυτέλεια» αντίληψης και συνειδητοποίησης την έχουν οι τυχεροί που εξακολουθούν να εργάζονται γιατί το 1 στα 3 άτομα που συνθέτουν το εργατικό δυναμικό της χώρας (Ελλάδα) είναι άνεργοι φτωχοποίηση του σήμερα . Και φυσικά η κάποτε νόμιμη αποζημίωση «σπανίζει» για εκείνους που σε αυτό το διάστημα έχασαν τη δουλειά τους.

Η πραγματική οικονομική κατάσταση του μέσου Έλληνα είναι ατυχώς χειρότερη διότι καλείται - έχοντας δεχτεί τις τόσο μεγάλες μειώσεις στο διαθέσιμο εισόδημά του - να αποπληρώσει τα δάνεια που είχε συνάψει στα χρόνια της «εικονικής» ευδαιμονίας! Τώρα γίνεται αντιληπτή η «ψεύτικη» υπόσταση του ΜΟΥ που συνόδευε σπίτια, αυτοκίνητα, σκάφη, κ.α. Τώρα γίνεται αντιληπτό 8 χρόνια με λιτότητα ότι δεν βιώνουμε μια «συνηθισμένη» ύφεση της οικονομίας,  αλλά κάτι πολύ χειρότερο σε ένταση αλλά και σε διάρκεια!

Κλείνοντας αυτό το Β’ μέρος της αναφοράς μας στους λόγους της κατάρρευσης της Ελληνικής οικονομίας, να σημειώσουμε ότι ο δανεισμός προς τον ιδιωτικό τομέα κορυφώθηκε στις αρχές του 2009, και  αμέσως μετά, έτσι μαγικά (!!), άρχισε η τεράστια μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος! Αυτή η χρονική συνέπεια δεν βρίσκει «επαρκή» αιτιολόγηση με τη  δικής μας οικονομική λογική…

ΥΓ. Στο Γ’ και τελευταίο μέρος  θα αναφερθούμε στην προσπάθεια ανοικοδόμησης της οικονομίας που γίνεται ή θα έπρεπε να γίνεται.

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

ΑΟΘ – Προτεινόμενη Άσκηση 1ου κεφαλαίου

/0 Comments/in , /by

Μια υποθετική οικονομία παράγει μόνο 2 αγαθά (Χ και Ψ) σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα παραγωγικών δυνατοτήτων - χρησιμοποιώντας όλους τους ΣΠ που διαθέτει ορθολογικά και έχοντας δεδομένη (σταθερή) τεχνολογία παραγωγής.

Γ1. Να συμπληρωθούν τα κενά (ερωτηματικά) του πίνακα λαμβάνοντας υπόψη ότι:

  1. Η οικονομία αν αποφασίσει την ολική θυσία του αγαθού Ψ (επειδή χρειάζεται τη μέγιστη δυνατή ποσότητα από το αγαθό Χ) θα λειτουργεί στο συνδυασμό Δ.
  2. Για να παραχθεί μια μονάδα αγαθού Ψ μεταξύ των συνδυασμών Δ → Γ θα θυσιαστούν 0,2 μονάδες του αγαθού Χ.
  3. Η οικονομία όταν παράγει το συνδυασμό Λ (Χ =10 και Ψ = 80) υπολειτουργεί με αποτέλεσμα να χάνει 10 μονάδες από το αγαθό Ψ από τη μέγιστη δυνατή ποσότητα παραγωγής του Ψ που θα μπορούσε να παράγει (συνδυαστικά με παραγωγή 10 μονάδων Χ).
  4. Στον συνδυασμό Κ (Χ = 5 και Ψ = 100) η οικονομία εξαντλεί όλες τις παραγωγικές της δυνατότητες.

Γ2. Αν η τιμή πώλησης του αγαθού Χ ισούται με 2 € και του αγαθού Ψ με 1 € να υπολογιστεί η μεταβολή των Συνολικών Εσόδων της οικονομίας αν αποφασίσει την αύξηση της παραγωγής του αγαθού Χ από 10 σε 12 μονάδες.

Γ3. Πόσες μονάδες  του αγαθού Ψ θα έχει όφελος (θα παράγει περισσότερο)  η οικονομία αν μειώσει την παραγωγή του αγαθού Χ από 25 σε 12 μονάδες.

Γ4. Ο συνδυασμός Χ = 25 και Ψ = 20 μπορεί να οφείλεται σε ύπαρξη ανεργίας; Αιτιολογείστε την απάντησή σας.

Γ5.  Λόγω οικονομικής κρίσης μετανάστευσε (στο εξωτερικό) σημαντικό τμήμα του εργατικού δυναμικού  της  χώρας που εξετάζουμε τις παραπάνω παραγωγικές δυνατότητες (το 30% του οποίου ήταν άνεργοι) με αποτέλεσμα να μεταβληθεί κατά 20% η παραγωγή του αγαθού Χ (σε κάθε συνδυασμό παραγωγής του παραπάνω πίνακα). Με τις νέες δυνατότητες, η παραγωγή της 8ης μονάδας του αγαθού Χ θα απαιτεί μεγαλύτερη ή μικρότερη (σε σχέση με πριν τη μετανάστευση) θυσία μονάδων Ψ και κατά πόσο;

Γ6. Ποια θα είναι η επίπτωση στην ΚΠΔ μιας  οικονομίας αν α) αυξηθεί το ποσοστό ανεργίας β) υπάρξει εσωτερική μετανάστευση και γ) μεταναστεύσουν στο εξωτερικό άνεργοι.

Καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων. Η μετατόπιση

/0 Comments/in , /by

Η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων (ΚΠΔ) γνωρίζουμε ότι δείχνει τις μέγιστες παραγωγικές δυνατότητες μιας υποθετικής οικονομίας η οποία έχοντας σταθερή τεχνολογία, χρησιμοποιεί όλους και αποτελεσματικά τους συντελεστές παραγωγής (ΣΠ) που διαθέτει για την  παραγωγή δύο (μόνο) αγαθών.

Είναι σημαντικό να γίνει απολύτως κατανοητό ότι η (σημερινή) θέση της ΚΠΔ ορίζεται με την προϋπόθεση ότι “τηρούνται” οι προηγούμενες υποθέσεις.

Μετατόπιση της ΚΠΔ

(Βιβλία-βοηθήματα ΑΟΘ/Οικονομίας θα τα βρείτε εδώ: https://econtopia.gr/shop/ )

Η μεταβολή (αύξηση ή μείωση) των παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας απεικονίζεται με μετατόπιση της ΚΠΔ (προς τα δεξιά ή αριστερά αντίστοιχα). Αυτό θα συμβεί αν στο μέλλον μεταβληθούν οι προϋποθέσεις που σήμερα θεωρούνται σταθερές ή δεδομένες. Δηλαδή αν 1) μεταβληθούν οι ποσότητες των ΣΠ, 2) μεταβληθεί η τεχνολογία της παραγωγής, ή 3) υπάρξει ταυτόχρονη μεταβολή της ποσότητας των ΣΠ και της τεχνολογίας.

Στην συγκεκριμένη ανάλυση θα αναφερθούμε στην διαφορετική επίδραση που έχει στην ΚΠΔ η ανεργία σε σχέση με την μετανάστευση.

Η ύπαρξη ανεργίας - περίπτωση υποαπασχόλησης των ΣΠ -  αυτόματα σημαίνει ότι η εν λόγω οικονομία δεν λειτουργεί πάνω στην ΚΠΔ, επομένως δεν εξαντλεί τις παραγωγικές της δυνατότητες.

Σε μια τέτοια περίπτωση η οικονομία υπολειτουργεί.  Αυτό το γεγονός δεν σημαίνει ότι μειώθηκαν οι παραγωγικές της δυνατότητες. Κάτι τέτοιο θα ισοδυναμούσε με μετατόπιση της ΚΠΔ προς τα αριστερά.

Οι δυνατότητες υπάρχουν, αλλά δεν αξιοποιούνται πλήρως (όλες). Επομένως η ύπαρξη ανεργίας δεν μετατοπίζει την ΚΠΔ. Όμως η οικονομία οπωσδήποτε λειτουργεί σε κάποιο συνδυασμό στον εσωτερικό της ΚΠΔ χώρο και όχι πάνω στην καμπύλη.

Συμπερασματικά καταλήγουμε στο ότι μια πιθανή μείωση του ποσοστού ανεργίας θα σημαίνει ότι η οικονομία από ένα σημείο εσωτερικά της ΚΠΔ που βρίσκεται θα συγκλίνει προς την ΚΠΔ. Το αντίθετο βεβαίως θα συμβεί σε περίπτωση αύξησης του ποσοστού ανεργίας.

Αντίθετα, η μετανάστευση (από την χώρα ή προς την χώρα) μεταβάλλει τις παραγωγικές δυνατότητες, άρα μετατοπίζει  την ΚΠΔ αριστερά ή δεξιά αντίστοιχα και αυτό γιατί μεταβάλλεται η ποσότητα του ΣΠ εργασία.

Σημαντικό να αναφερθεί ότι οι μετανάστες αν είχαν ή αν θα βρουν δουλειά (αντίστοιχα) δεν διαφοροποιεί το γεγονός ότι η ΚΠΔ θα μετατοπιστεί.

Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ υπόσταση των ΥΠΟΘΕΤΙΚΩΝ μοντέλων της Οικονομίας.

/0 Comments/in /by

Είναι πολλές οι φορές που μαθητές ή φοιτητές (στα πρώτα 6μηνα) αμφισβητούν την πρακτική χρησιμότητα των “θεωρητικών” οικονομικών υποδειγμάτων. Αυτή η αμφισβήτηση άλλοτε εκφράζεται άμεσα – λεκτικά, ενώ σε άλλες περιπτώσεις “προδίδεται” από τη γλώσσα του σώματος.

Είναι πράγματι δύσκολο πριν εμβαθύνεις κάποιες έννοιες, δηλαδή τις εξετάσεις σε επόμενο (Πανεπιστημιακό) επίπεδο, να αντιληφθείς το εάν ή όχι λειτουργούν στην πραγματικότητα.

Ένα παράδειγμα θα μπορούσε να είναι η Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων η οποία - ως γνωστόν - μας προσδιορίζει τις μέγιστες παραγωγικές δυνατότητες μιας οικονομίας εάν τηρούνται οι γνωστές προϋποθέσεις λειτουργίας της. Βεβαίως εδώ “βρίσκεται” και το κλασικό ερώτημα: Υπάρχει οικονομία που παράγει μόνο δύο αγαθά; ΟΧΙ, δεν υπάρχει, αλλά…

Πριν προχωρήσουμε στην “μεταφορά” της χρησιμότητας του παραπάνω υποδείγματος της “υποθετικής” οικονομίας στην “πραγματική” θα θέλαμε να αναφερθούμε (εν συντομία) σε δύο από τα βασικά χαρακτηριστικά της σημερινής κατάστασης της Ελληνικής οικονομίας.

Θα την χαρακτηρίζαμε λοιπόν σαν μια οικονομία α) βυθισμένη στην ύφεση, με αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης της παραγωγής - εισοδήματός της (ΑΕΠ) και β) με πολύ υψηλή ανεργία,  που ασφαλώς προσπαθεί να ανακάμψει, δηλαδή να αυξήσει την παραγωγή και την απασχόληση, αλλά με τρόπο που εμείς δεν αντιλαμβανόμαστε.

Επιστρέφοντας στην καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων να εστιάσουμε την προσοχή μας στα παρακάτω σημεία:

  1. Στην θέση των δύο (2) αγαθών που παράγονται μπορείτε να φανταστείτε δύο (2) ομάδες αγαθών (π.χ. κεφαλαιουχικά – καταναλωτικά) ή δύο (2) κλάδους της οικονομίας (π.χ. βιομηχανία – τουρισμός).
  2. Είναι γνωστό ότι η αύξηση της ποσότητας ενός αγαθού πραγματοποιείται (κατά κανόνα) με μεταφορά συντελεστών παραγωγής από το άλλο αγαθό.
  3. Όταν η οικονομία λειτουργεί σε ένα σημείο που βρίσκεται στον εσωτερικό χώρο της εν λόγω καμπύλης, είτε ΔΕΝ χρησιμοποιεί όλους τους διαθέσιμους συντελεστές παραγωγής, είτε ΔΕΝ τους χρησιμοποιεί ορθολογικά, ή συμβαίνουν ταυτόχρονα και τα δύο προηγούμενα, με αποτέλεσμα να μην εξαντλεί τις παραγωγικές της δυνατότητες. Το ότι δεν τις εξαντλεί δεν σημαίνει ότι δεν τις  έχει!
  4. Η μετατόπιση της καμπύλης προς τα δεξιά, σημαίνει αύξηση των παραγωγικών δυνατοτήτων (οικονομική ανάπτυξη) το οποίο είναι και ένα από τα ζητούμενα όλων των οικονομιών.

Μεταφερόμενοι τώρα στην “πραγματική” εικόνα της Ελληνικής οικονομίας φανταστείτε το τι θα συνέβαινε ΑΝ γινόταν ανακατανομή, μεταφορά δηλαδή πόρων (συντελεστών παραγωγής) από ένα κλάδο παραγωγής που λόγω ειδικών αλλά και γενικότερων οικονομικών συνθηκών βρίσκεται σε ύφεση – αδράνεια (π.χ. βιομηχανία ή κατασκευές) σε άλλο κλάδο που έχει, αλλά και ειδικά στη χώρα μας, ΠΡΕΠΕΙ να έχει δυναμική (π.χ. τουρισμός – εξαγωγές). Σε αυτήν την περίπτωση θα πετυχαίναμε το “ορθολογικό” της χρήσης των παραγωγικών συντελεστών για τη συγκεκριμένη  οικονομία.

Η παραπάνω κίνηση – μεταξύ άλλων - θα μπορούσε να σημαίνει και μερική αξιοποίηση των “εν δυνάμει” παραγωγικών συντελεστών, με αποτέλεσμα η οικονομία να  “πλησιάζει” τις μέγιστες παραγωγικές της δυνατότητες. Ασφαλώς με αυτό τον τρόπο δεν θα εξασφαλίζαμε την “πλήρη” απασχόληση των παραγωγικών συντελεστών (εξάλλου αυτό είναι επικίνδυνο για την οικονομία) αλλά θα μειώναμε την ανεργία.

Τέλος, είναι γνωστό ότι η ανάπτυξη ενός κλάδου δευτερογενώς αφορά και άλλους τομείς που λειτουργούν “περιφερειακά” του πρώτου και επηρεάζονται θετικά από αυτόν. Για παράδειγμα, η ανάπτυξη του τουρισμού, συμπαρασύρει και εκείνες τις υπηρεσίες – τομείς που απαραίτητα συνοδεύουν την άφιξη των τουριστών (εστίαση,  εμπορικά καταστήματα, κ.α.).

Ελπίζουμε με αυτή τη σύντομη αναφορά στην Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων μιας ΥΠΟΘΕΤΙΚΗΣ οικονομίας να είναι περισσότερο αντιληπτό ότι η λέξη ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ δεν απέχει πάντα  από τη λέξη ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ.