Άρθρα

Πόσο ελεύθερος είναι ο δάσκαλος να εμπνεύσει;

Αλήθεια πόσο τυχερούς θα μας ονομάζαμε αν - ειδικά στο μεγάλωμά μας – σφράγιζε την ατμόσφαιρά μας μια πηγή έμπνευσης. Μια ελκτική δύναμη που θα μας «οδηγούσε» στο να φανταστούμε ή και να δημιουργήσουμε ένα επίπεδο ζωής  που θα θέλαμε. Εκείνη η συμπεριφορά που θα μας «προσέφερε» κίνητρα υγιούς σκέψης. Ίσως να ήταν ένας δάσκαλος (όπως θα τον θέλαμε).

Ασφαλώς στην διαδικασία του ενηλικίωσης, της κοινωνικοποίησης και της διαμόρφωσης της προσωπικότητάς μας συμμετέχουν άτομα, καταστάσεις και πρότυπα που το καθένα προσπαθεί να ανταπεξέλθει στο «ρόλο» που θεσμικά ή όχι του έχει ανατεθεί.

Κάπου εκεί στα προηγούμενα στοιχεία του περιβάλλοντος βρίσκεται και ο δάσκαλος, ο καθηγητής ή όπως αλλιώς θέλετε να τον ονομάσετε.

Ο δάσκαλος

Το άτομο λοιπόν αυτό - διατηρώντας (επί του παρόντος..) την ανθρώπινη υπόστασή του – πήρε την κατάλληλη μόρφωση και κάποια στιγμή βρέθηκε απέναντι σε μια τάξη 20-25 διαφορετικών ατόμων που περίμεναν να τους μιλήσει! Και βέβαια δεν θα τους ενθουσίαζε η ιδέα να ακούσουν λόγια ενοχλητικά για τα «ακουστικά νεύρα» της ηλικίας τους.

Και τώρα αρχίζουν τα δύσκολα μια και τα ξεπροβάλλουν (ακάλεστα) τα παρακάτω ερωτήματα:

Πως βρίσκεις τον κοινό κώδικα επικοινωνίας; Αυστηρός ή όχι; Έχεις αποκλειστικά το ρόλο του πομπού ή και αυτόν του δέκτη; Είσαι σαφής; Μεταδοτικότητα έχεις ή την ξέχασες μαζί με τις γνώσεις σου; Κοιτάς στα μάτια όταν μιλάς; Παραδίδεις μάθημα για να το γράψεις μετά στο βιβλίο ύλης ή για να το θυμούνται τα παιδιά; Δίνεις κίνητρα για άνοιγμα της σκέψης και παραπάνω συζήτηση ή καλή είναι και η στείρα γνώση; Ενδιαφέρεσαι (ουσιαστικά) για αυτόν που (τις περισσότερες φορές χωρίς λόγια) σου ζητάει να το κάνεις (δείξεις); Ενθαρρύνεις και ενδυναμώνεις χωρίς να ωραιοποιείς;

Το περιβάλλον

Αυτός ο άνθρωπος (ο δάσκαλος) πρέπει πρώτα να «το έχει» και στη συνέχεια αφού βρει τις σωστές απαντήσεις στα προηγούμενα να τις εφαρμόσει στην πράξη.

Μάλιστα! Αλλά όχι τόσο εύκολα μια και «αναφύονται» και άλλα ερωτηματικά..

Για παράδειγμα, οι «οδηγίες» και τα «πρέπει» του περιβάλλοντος που κινείται ο δάσκαλος συνάδουν με τις (για τον ίδιο) σωστές απαντήσεις που έδωσε στην πρώτη ομάδα ερωτήσεων; Έχει την «ουσιαστική» ελευθερία δράσης ή αυτή καπελώνεται από διδακτικές μεθόδους (πρακτικές) που κυνηγούν συγκεκριμένους στόχους; Το περιβάλλον συμφωνεί (πράγματι) με τη μεταφορά υλικού για δημιουργία γνώσης ή προτιμάει την (εύκολη) μεταφορά της στείρας γνώσης; Έχουμε καταλάβει ότι συμμετέχουμε στο παρακάτω της ζωής των άλλων;

Τελειώνοντας

Οι περισσότεροι που κινούνται στο χώρο μεταφοράς της γνώσης μάλλον έχουν σαφή άποψη για τα προηγούμενα.

Και αυτή μοιάζει να είναι ότι ο δάσκαλος δεν «βοηθιέται» για να εμπνεύσει. Χάνεται μέσα σε τυποποιημένα κανάλια τυπικών ή άτυπων οδηγιών που οδηγούν (υποτίθεται) στο καλύτερο αύριο. Τον παρασύρουν σε ένα «στεγνό» μάθημα που βέβαια αυτή η μορφή του δεν μπορεί να αποτελέσει κίνητρο για το παρακάτω.

Μένει η «προσωπικότητα» του δασκάλου για να ξεπεράσει (στο βαθμό που μπορεί) τις προηγούμενες στρεβλώσεις. Το έντονο όμως χαρακτηριστικό της προσωπικότητας σπανίζει ολοένα και περισσότερο..

Τα δύσκολα ΠΡΕΠΕΙ ενός καθηγητή..

Και μπαίνεις λοιπόν το πρωί στην τάξη με την καλημέρα σου (που δεν επιστρέφεται πάντα από όλους τους παρευρισκόμενους) για να συνυπάρξεις με 20 διαφορετικά άτομα “ανακαλύπτοντας” ένα κοινό κώδικα επικοινωνίας.

Και αρχίζουν λοιπόν τα ΠΡΕΠΕΙ:

Θα ΠΡΕΠΕΙ λοιπόν:

  • Να μεταφέρεις γνώση, να εμπνεύσεις και να εμπιστευτείς.
  • Να δημιουργήσεις σκέψη ικανή να απαντήσει σε ερωτήματα όταν η πλειοψηφία έχει την αίσθηση ότι Googl-αρωντας βρίσκει όλες τις απαντήσεις που θέλει.
  • Να κρατήσεις ισορροπίες με παιδιά, γονείς και διοίκηση. Α, υπάρχει και ο εαυτός σου βέβαια..
  • Να έχεις υπομονή και ανεκτικότητα.
  • Να αποδεχτείς καταστάσεις με τις οποίες διαφωνείς.
  • Να αναφέρεσαι στην έννοια του συνειδητού σεβασμού προς άλλους όταν  “έξω” επικρατεί η συνειδητή περιφρόνηση του εμείς.
  • Να τονίσεις την αναγκαιότητα της ύπαρξης κανόνων στην ομαδική συμβίωση όταν η “ατμόσφαιρα” επιμένει να τους αγνοεί.
  • Να υμνείς την δημοκρατία όταν στην καθημερινότητα (πράξη) όλο και πιο σπάνια συναντάται.
  • Να πείσεις για την ανάγκη παιδείας όταν το περιβάλλον την αγνοεί προωθώντας άλλες μεθόδους “ανάπτυξης και ευημερίας”. . .
  • Να υπερθεματίζεις για το απαραίτητο της απόκτησης “εφοδίων” στη ζωή όταν η λέξη αξιοκρατία μοιάζει παρωχημένη.
  • Να ελέγξεις, επιβληθείς και ανταποκριθείς με μόνο όπλο στη φαρέτρα σου την προσωπικότητά σου.
  • Να είσαι αυτός γενικά που ΠΡΕΠΕΙ στο χώρο, λες και δεν υπάρχει ο προσωπικός σου χώρος..

Είναι όμως αυτό που επέλεξες (κανείς δεν σε ανάγκασε να το ακολουθήσεις), αυτό που σου αρέσει, σε εκφράζει, αυτό που δεν θα άλλαζες, και είναι αυτό που πάλι θα διάλεγες αν τώρα ξεκινούσες τη  καριέρα σου.

Παλεύεις (όπως και πολλοί άλλου στους δικούς τους εργασιακούς χώρους) για να ανταπεξέλθεις στα παραπάνω ΠΡΕΠΕΙ. Πιστεύεις ότι έτσι συμβάλλεις σε ένα καλύτερο αύριο.

Εκτός όμως και από άλλα ΠΡΕΠΕΙ που το “περιβάλλον” σου προσθέτει, περιμένεις και κάτι που θυμίζει ΜΠΡΑΒΟ. Όχι με τη “στενή” έννοια της λέξης, αλλά με αυτή της αναγνώρισης του (όχι και τόσο εύκολου) έργου σου.

Και αυτό, όχι επειδή μέσα σου δεν ξέρεις ότι το δικαιούσαι, αλλά για να συνεχίσεις να είσαι καλός δάσκαλος..

Inspiration

Είναι απαραίτητο να «μετρήσεις» αρκετά χρόνια στη θέση του καθηγητή για να βιώσεις τις μαγικές θετικές παρενέργειες που δημιουργούνται στο περιβάλλον μεταφοράς γνώσης η παρέμβαση της λέξης έμπνευση (inspiration).

Χωρίς να είμαι ακόμα σίγουρος ότι πέτυχα να μεταφέρω αυτό που ήθελα  στους μαθητές μου - και αυτό ασφαλώς δεν ήταν στείρα γνώση, θα ήθελα να στείλω  τις σκέψεις μου στη νέα γενιά που ετοιμάζεται να μπει στο χώρο της μεταφοράς γνώσης.

Το να έχετε καλό επίπεδο γνώσης της επιστήμης σας - αν και απαραίτητο - από μόνο του ΔΕΝ θα σας ονομάσει «καλό δάσκαλο».

Ζούμε σε ένα μεταλλασσόμενο περιβάλλον και παραμένοντας στατικοί μέσα στη δυναμική του ουσιαστικά παροπλιζόμαστε. Δεν εμπνέουμε.

Παρακολουθήστε τις αλλαγές του (διάφορο του ακολουθήστε τις). Κάθε νέα χρονιά που διδάσκετε φροντίστε να ανανεωθείτε. Δεν “αρέσει” να είστε ο περσινός.

Ο προηγούμενος χρόνος δεν πέρασε έχοντας απλά μια διακριτική παρουσία. Σας προσέφερε νέο υλικό, μάθατε περισσότερα, ανακαλύψατε νέους τρόπους προσέγγισης και μετάδοσης.

Επικοινωνήστε με τους μαθητές σας! Δείτε το κάτι σαν διάλογο - ΔΕΝ κάνετε διάλεξη. Μπείτε διακριτικά στον κόσμο τους, στις ανησυχίες τους, στα ενδιαφέροντα τους – το χρειάζονται.

Όσο και αν το εκπαιδευτικό σύστημα (ατυχώς) το απαιτεί μην μεταφέρετε έτοιμη γνώση. Δώστε μόνο την αρχή της. Για το μετά της, προσφέρετε εκείνα τα εργαλεία σκέψης για να κατακτηθεί από τους ίδιους τους μαθητές σας. Γίνετε η πηγή έμπνευσης για τη συνέχεια της προσπάθειάς τους.

Είναι μαγικό να βιώνεις  τις «παρενέργειες» της λέξης inspiration!