Οι Μηχανισμοί της Οικονομίας: Μέρος 1 - Δύο βασικά στοιχεία που συνήθως ξεχνάμε

Μηχανισμοί της Οικονομίας. Αρχικά να σκεφτούμε ότι το σημείο εκκίνησης των δύο βασικών συμμετεχόντων στην αγορά - παραγωγών και καταναλωτών - είναι εντελώς διαφορετικό. Οι πρώτοι θα ήθελαν να πουλήσουν τα προϊόντα τους στις μεγαλύτερες δυνατόν τιμές, ενώ οι δεύτεροι (ακριβώς το αντίθετο) να τα αγοράσουν όσο γίνεται πιο φτηνά.

Επομένως καταλαβαίνουμε ότι δεν πρόκειται για μια και τόσο «φιλική» συνάντηση, αλλά για μια σύγκρουση διαφορετικών συμφερόντων.

Δεν μπορεί να κερδίζουν όλοι

Σε αυτή την ιδιότυπη σκακιέρα οι βασικοί παίκτες (επιχειρήσεις και καταναλωτές) μέσα από μια ανταγωνιστική σχέση επιδιώκουν το προσωπικό όφελος. Δηλαδή το κέρδος που θα οδηγήσει στον πλουτισμό. Αυτός (αν και εκφράζεται με διαφορετικούς τρόπους) είναι ο στόχος και των δύο.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι οι μηχανισμοί της οικονομίας δεν επιτρέπουν να κερδίζουν όλοι. Αυτό δεν είναι το συνηθισμένο. Κατά κανόνα όταν λέμε ότι ο Α κέρδισε συγχρόνως εννοούμε ότι κάποιος Β έχασε ή κατ’ ελάχιστο, μειώθηκε το επιδιωκόμενο όφελός του.

Για παράδειγμα, μια επιχείρηση έστω ότι μειώνει του μισθούς των υπαλλήλων της. Με την προϋπόθεση ότι τα έσοδα της θα παραμείνουν σταθερά θα πετύχει αύξηση των κερδών της. Ταυτόχρονα όμως οι υπάλληλοι θα έχουν χάσει (απολέσει) μέρος του μισθού τους.

Το risk υπάρχει πάντα

Το δεύτερο στοιχείο που πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη είναι ότι στην οικονομία δεν υπάρχουν «σίγουρες» κινήσεις. Αντίθετα η όποια οικονομική απόφαση περιλαμβάνει την ανάληψη κινδύνου (risk). Αυτό που σήμερα εμφανίζεται σαν μια σωστή τοποθέτηση χρημάτων στο αύριο ενδέχεται να αποδειχθεί ότι ήταν λανθασμένη.

Και αυτό όχι (απαραίτητα) γιατί δεν «ζυγίσαμε» σωστά τα δεδομένα αλλά γιατί η εμφάνιση αστάθμητων παραγόντων οδήγησε την σημερινή σωστή σκέψη σε αυριανό ατυχές αποτέλεσμα.

Για παράδειγμα, μπορεί εξετάζοντας τις οικονομικές συνθήκες (στο χρόνο αναφοράς) να προχωρήσαμε στην αγορά ενός σπιτιού και στο κοντινό μέλλον να αυξήθηκαν σε μεγάλο βαθμό οι φόροι επί της ακίνητης περιουσίας ή λόγω μεγάλης προσφοράς ακινήτων να μειώθηκε η αξία του.

Δεν είναι λίγοι που μέσα στα χρόνια της κρίσης που ξεκίνησε το 2009 έχουν πει «μακάρι να ήμουνα στο ενοίκιο».

Εάν γνωρίζαμε τα παραπάνω ενδεχόμενα το πιο πιθανό είναι ότι δεν θα προχωρούσαμε στην εν λόγω αγορά.

Μέσα από την προηγούμενη αναφορά καταλαβαίνουμε ότι η  κυκλικότητα χαρακτηρίζει την οικονομία.

Δεν υπήρξε ποτέ οικονομική δραστηριότητα (π.χ. εμπόριο, ναυτιλία, τουρισμός, κατασκευές, κ.α.) ή αξία κάποιας μορφής χρήματος (π.χ. μετοχές, ομόλογα, χρυσός) των οποίων η σε συγκεκριμένη περίοδο ανοδική πορεία δεν ανακόπηκε κάποια στιγμή για να ακολουθήσει αυτό που λέγεται κρίση ή πτώση της τιμής – αξίας του.

Παρόμοιοι όροι με το sky is the limit που χρησιμοποιείται στις χρηματιστηριακές αγορές  δεν σχετίζονται με την πραγματικότητα.

Επίλογος

Κλείνοντας αυτό το 1o μέρος στην ενότητα "Οι Μηχανισμοί της Οικονομίας" θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι στην οικονομία δεν μπορεί να κερδίζουν όλοι. Δεν υπάρχουν «οργανισμοί» που λειτουργούν με σκοπό τον πλουτισμό άλλων.

Η λέξη δωρεάν δεν υφίσταται στην οικονομική πραγματικότητα.

Αυτό που κατά κανόνα συμβαίνει στις οικονομικές συναλλαγές είναι η επιδίωξη του προσωπικού οφέλους κάτω από συνθήκες αφενός κινδύνου (risk) και αφετέρου περιορισμών.