Κεφάλαιο 1ο - Βασικές Οικονομικές Έννοιες
- Ανεξάρτητα από τη μεταβολή της παραγωγικής δραστηριότητας της οικονομίας, οι ροές (αγαθών, παραγωγικών συντελεστών και χρήματος ) που δημιουργούνται μεταξύ των βασικών μονάδων ενός οικονομικού συστήματος είναι συνεχείς και έχουν πάντα το ίδιο μέγεθος.
- Σε μια υποθετική οικονομία που παράγει δύο αγαθά Χ και Ψ, με την αύξηση της παραγωγής του αγαθού Ψ, το κόστος ευκαιρίας του είναι συνήθως αυξανόμενο. Αυτό σημαίνει ότι για κάθε μια επιπλέον μονάδα παραγωγής του θυσιάζονται ολοένα και λιγότερες μονάδες του αγαθού Χ.
- Εάν για καθεμία πρόσθετη μονάδα παραγωγής του αγαθού Ψ θυσιάζεται σταθερός αριθμός μονάδων ενός άλλου αγαθού Χ, οι συντελεστές παραγωγής που χρησιμοποιούνται είναι (σε σταθερή αναλογία) το ίδιο κατάλληλοι για την παραγωγή των δύο αγαθών Ψ και Χ.
- Το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ σε όρους του αγαθού Ψ δείχνει πόσες μονάδες του αγαθού Χ θυσιάζονται, όταν παράγεται μία επιπλέον μονάδα από το αγαθό Ψ.
- Καταναλωτά αγαθά είναι εκείνα που χρησιμοποιούνται για την άμεση ικανοποίηση των αναγκών των ανθρώπων.
- Ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα του καταμερισμού των έργων είναι ότι η μεγάλη εξειδίκευση οδηγεί και σε διάφορες βελτιώσεις του τρόπου με τον οποίο γίνεται η παραγωγή, δηλαδή σε διάφορες εφευρέσεις, και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση της παραγωγής.
- Η σχετική έλλειψη αγαθών είναι στην πραγματικότητα έλλειψη παραγωγικών συντελεστών.
- Καθεμιά ανάγκη ξεχωριστά υπόκειται σε προσωρινό κορεσμό. Αυτό σημαίνει ότι οι ανάγκες ως σύνολο έχουν σημείο κορεσμού.
- Με τον όρο ανθρώπινο κεφάλαιο εννοούμε όλα εκείνα τα αγαθά που παρήγαγε ο άνθρωπος και χρησιμοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία για την παραγωγή άλλων αγαθών.
- Το χρηματικό κόστος ενός αγαθού είναι το πραγματικό ή εναλλακτικό κόστος εκφρασμένο σε χρήμα.
- Σε όλα τα οικονομούντα άτομα η λήψη των αποφάσεών τους δε βασίζεται στη βεβαιότητα του αποτελέσματος, αλλά στις προσδοκίες που τα άτομα διαμορφώνουν για τα αποτελέσματα των πράξεών τους.
- Το πραγματικό κόστος ενός αγαθού είναι τα άλλα αγαθά που θυσιάστηκαν για την παραγωγή του.
- Η ΚΠΔ μιας οικονομίας, δείχνει τις μεγαλύτερες ποσότητες ενός προϊόντος που είναι δυνατόν να παραχθούν στην οικονομία, για κάθε δεδομένη ποσότητα του άλλου προϊόντος.
- Μια πιθανή αύξηση στο μέλλον της ποσότητας των συντελεστών παραγωγής θα εξουδετερώσει μια πιθανή χειροτέρευση της τεχνολογίας με αποτέλεσμα η τωρινή καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομία να παραμείνει οπωσδήποτε στην θέση της.
- Η εξάλειψη της ανεργίας θα μετατοπίσει την καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων προς τα δεξιά.
- Το γεγονός ότι μια οικονομία παράγει ένα συνδυασμό αγαθών Χ και Ψ που βρίσκεται στον εσωτερικό χώρο της καμπύλης παραγωγικών δυνατοτήτων της θα μπορούσε να σημαίνει την ύπαρξη ανεργίας.
- Η μη αποδοτική-ορθολογική αξιοποίηση των συντελεστών παραγωγής μετατοπίζει την καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων προς τα αριστερά.
- Η βελτίωση της τεχνολογίας παραγωγής θα οδηγήσει στην ισοποσοστιαία αύξηση της παραγόμενης ποσότητας και των δύο αγαθών Χ και Ψ που απεικονίζονται στην καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας.
Κεφάλαιο 2ο - Η Ζήτηση των Αγαθών
- Όταν η ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή ED = - 0,8, και η ποσοστιαία αύξηση της τιμής (Ρ) είναι 10%, η ποσοστιαία αύξηση της ζητούμενης ποσότητας (QD) θα είναι 8%.
- Αν σε ένα αγαθό μειωθεί η τιμή του κατά 20 % και σαν συνέπεια μεταβληθεί η ζητούμενη ποσότητα κατά 30 % , τότε το αγαθό χαρακτηρίζεται σαν κατώτερο.
- Αν σε ένα αγαθό Χ, αρχικά η τιμή (Ρ) αυξηθεί και στη συνέχεια μειωθεί η τιμή ενός υποκατάστατου του Ψ, η τελική ζητούμενη ποσότητα (QD) του αγαθού Χ θα αυξηθεί.
- Σε ένα αγαθό με < 1, η όποια μεταβολή της τιμής θα προκαλέσει αντίστροφη μεταβολή της συνολικής δαπάνης των καταναλωτών.
- Σε ένα αγαθό με εισοδηματική ελαστικότητα (ΕΥ) ίση με – 2, μια μείωση της τιμής του δεν θα προκαλέσει αύξηση της ζητούμενης ποσότητας (QD)
- Εάν για μια νέα τιμή (Ρ2) ενός αγαθού ισχύει Ρ2 = 0,9 Ρ1, τότε η καμπύλη ζήτησης ενός συμπληρωματικού του θα μετατοπισθεί προς τα δεξιά.
- Εάν σε δύο αγαθά η τιμή τους αυξηθεί κατά 10 %, η νέα ζητούμενη ποσότητά τους θα μειωθεί κατά % (σταθερό και στα δύο αγαθά ποσοστό).
- Αν η καμπύλη ζήτησης είναι ευθεία γραμμή, η απόλυτη τιμή της ελαστικότητας ζήτησης ως προς την τιμή μειώνεται καθώς μεταβαίνουμε από το μέσον Μ προς το σημείο όπου η καμπύλη ζήτησης τέμνει τον άξονα των τιμών (Ρ).
- Όταν οι καταναλωτές ανεξάρτητα από την τιμή του αγαθού συνεχίζουν να ζητούν την ίδια ποσότητα, τότε η ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή (ED) είναι ίση με 0.
Κεφάλαιο 3ο - Η Παραγωγή της Επιχείρησης και το Κόστος
2017
- Στη βραχυχρόνια περίοδο η επιχείρηση έχει τη δυνατότητα να μεταβάλλει περισσότερο τους μεταβλητούς ΣΠ σε σχέση με τους σταθερούς ΣΠ.
- Ο νόμος της φθίνουσας απόδοσης αρχίζει να εμφανίζεται, όταν το συνολικό προϊόν αρχίζει να μειώνεται.
- Όταν το οριακό προϊόν είναι μεγαλύτερο από το μέσο προϊόν, τότε το μέσο προϊόν αυξάνεται αυξάνεται με την αύξηση της εργασίας.
- Ο νόμος της φθίνουσας απόδοσης εμφανίζεται μετά την προσθήκη του εργάτη που μειώνει το συνολικό προϊόν.
- Συνολικό προϊόν είναι η ποσότητα του προϊόντος που παράγεται όταν μεταβάλλεται η ποσότητα ενός μόνο μεταβλητού και ενός μόνο σταθερού συντελεστή
- Το οριακό κόστος ισούται με το λόγο της μεταβολής του μεταβλητού κόστους ή του συνολικού κόστους προς τη μεταβολή του μεταβλητού συντελεστή εργασία.
- Η καμπύλη του οριακού κόστους βρίσκεται πάνω από την καμπύλη του μέσου μεταβλητού κόστους όταν οι τιμές του μέσου μεταβλητού κόστους αυξάνονται.
- Το μέσο σταθερό κόστος μειώνεται συνεχώς με την αύξηση της πααργωγής.
- Το μέσο μεταβλητό κόστος στα πρώτα επίπεδα παραγωγής συμμετέχει περισσότερο από το μέσο σταθερό κόστος στην διαμόρφωση του μέσου συνολικού κόστους.
- Οι δαπάνες της επιχείρησης για το ενοίκιο κτηρίου που νοικιάζει αποτελούν στοιχείο του μεταβλητού της κόστους.
Κεφάλαιο 4ο - Η Προσφορά των αγαθών
2017
- Όσο αυξάνεται το κατά μονάδα κόστος, η επιχείρηση αυξάνει την παραγωγή της και με την ίδια τιμή πώλησης, γιατί αυξάνει το κέρδος της
- Η βελτίωση της τεχνολογίας, εφόσον η τιμή του προϊόντος είναι αμετάβλητη, έχει ως συνέπεια τη μείωση του μέσου κόστους παραγωγής και την αύξηση της προσφοράς
- Αν σε μία μεταβολή της τιμής η ποσοστιαία μεταβολή της προσφερόμενης ποσότητας είναι μεγαλύτερη από την ποσοστιαία μεταβολή της τιμής, τότε η προσφορά είναι ανελαστική
- Η επιχείρηση μεγιστοποιεί το κέρδος της όταν παράγει εκείνη την ποσότητα όπου το μέσο κόστος ισούται με την τιμή πώλησης.
- Αν βελτιωθεί η τεχνολογία, θα μειωθεί το μέσο και οριακό κόστος της επιχείρησης αφού με την ίδια ποσότητα παραγωγικών συντελεστών παράγει μεγαλύτερη ποσότητα από το προϊών (ανεξάρτητα από τη μεταβολή των τιμών των παραγωγικών συντελεστών).
- Όταν το οριακό κόστος ισούται με την τιμή, τότε η επιχείρηση μεγιστοποιεί το κέρδος της.
- Το ανερχόμενο τμήμα της καμπύλης του οριακού κόστους που βρίσκεται πάνω από την καμπύλη του μέσου μεταβλητού κόστους αποτελεί τη βραχυχρόνια καμπύλη προσφοράς της επιχείρησης.
- Η επιχείρηση δεν προσφέρει για τιμές που είναι μικρότερες από το μέσο μεταβλητό κόστος.
- Η βελτίωση της τεχνολογίας οδηγεί σε αύξηση του παραγόμενου αγαθού με ίδια ποσότητα παραγωγικών συντελεστών, ενώ η χειροτέρευση το αντίθετο.
- Ο χρόνος είναι ο βασικότερος παράγοντας που προσδιορίζει την προσφορά.
Κεφάλαιο 5ο - Ο Προσδιορισμός των τιμών
2017
- Το κράτος αγοράζει από τους παραγωγούς το πλεόνασμα που ισούται με QS - QD στην ανώτατη τιμή διατίμησης που επέβαλλε.
- Όταν δημιουργείται (λόγω κρατικής παρέμβασης στην αγορά έλλειμμα), υπάρχουν καταναλωτές που είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν μεγαλύτερη τιμή από την τιμή παρέμβασης του κράτους και μέχρι την τιμή ισορροπίας.
- Ταυτόχρονη μείωση του εισοδήματος των καταναλωτών με μείωση του εργατικού μισθού είναι δυνατό να μην μεταβάλλει την ποσότητα ισορροπίας ενός αγαθού με ΕΥ= 2.
- Στην αγορά ενός αγαθού η καμπύλη ζήτησης έχει μοναδιαία ελαστικότητα σε όλα τα σημαία της και αναφορικά με την προσφορά, μειώνεται το ημερομίσθιο των εργατών που συμμετέχουν στην παραγωγή. Η νέα κατάσταση θα οδηγήσει σε όφελος των καταναλωτών.
- Η ανώτατη τιμή πρέπει να επιβάλλεται βραχυχρόνια για να αποφεύγεται η μαύρη αγορά.
- Η αύξηση της προσφοράς με σταθερή τη ζήτηση ενός αγαθού αυξάνει την τιμή του.
- Η αύξηση της ζήτησης ενός αγαθού με ταυτόχρονη μείωση της προσφοράς του είναι δυνατόν να μη μεταβάλλει την τιμή του.
- Το αγαθό Χ έχει ED = -1,3 και το υποκατάστατό του αγαθό Ψ έχει ανελαστική ζήτηση. Αν αυξηθούν οι τιμές των συντελεστών παραγωγής που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή του αγαθού Χ (cateris paribous), τότε θα αυξηθεί η συνολική δαπάνη και των δύο αγαθών
- Η χειροτέρευση της τεχνολογίας παραγωγής (με τους άλλους παράγοντες σταθερούς) θα μειώσει την τιμή ισορροπίας ενός αγαθού στην αγορά.
- Η εμφάνιση της μαύρης αγοράς είναι συνέπεια της παρέμβασης του κράτους στην περίπτωση που θέλει να προστατέψει το εισόδημα των παραγωγών
Κεφάλαιο 7ο. Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (NEO 2019)
- Ο δείκτης τιμών εκφράζει τις μεταβολές στο γενικό επίπεδο των τιμών σε σχέση με το επίπεδο τιμών του προηγούμενου έτους.
- Στο Ακαθάριστο εθνικό προϊόν περιλαμβάνονται και τα εισοδήματα που δημιουργήθηκαν εντός μιας χώρας από αλλοδαπούς και παρέμειναν σε αυτή (τα εισοδήματα)
- Αύξηση ονομαστικού ΑΕΠ σημαίνει αύξηση παραγωγής και αύξηση τιμών.
- Το ΑΕΠ μπορούμε να το υπολογίσουμε και σαν το άθροισμα της συνολικής αξία όλων των σταδίων παραγωγής.
- Το ονομαστικό ΑΕΠ μετρά την χρηματική αξία της παραγωγής μιας οικονομίας σε σταθερές τιμές.
- Αν το ονομαστικό ΑΕΠ ενός έτους είναι μεγαλύτερο του προηγουμένου η χώρα πέτυχε να αυξήσει την παραγωγή της κατά τη διάρκεια του δεύτερου έτους.
- Το Ακαθάριστο εγχώριο προϊόν ισούται με το ακαθάριστο εθνικό προϊόν μείον το καθαρό εισόδημα από το εξωτερικό.
- Το πραγματικό κατά κεφαλή ΑΕΠ δείχνει το προϊόν που θα αντιστοιχούσε σε κάθε κάτοικο της χώρας αν η διανομή του ήταν ίση.
- Το ονομαστικό ΑΕΠ μειώνεται μόνο αν μειωθεί η ποσότητα των παραγόμενων αγαθών.
- Το ΑΕΠ (ονομαστικό) μπορεί να μεταβληθεί είτε με μεταβολή ποσοτήτων είτε με μεταβολή τιμών.
- Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) πρέπει να περιλαμβάνει την αξία του τελικού προϊόντος ή τη συνολική αξία όλων των σταδίων παραγωγής του.
- Ο δείκτης τιμών ή αποπληθωριστής τιμών του ΑΕΠ, μετρά την τιμή του παραγόμενου προϊόντος σε σχέση με την τιμή του στο προηγούμενο έτος.
Κεφάλαιο 9. Οικονομικές Διακυμάνσεις – Πληθωρισμός - Ανεργία (NEO 2019)
- Όταν η οικονομία φθάσει τα όρια της πλήρους απασχόλησης η παραπέρα αύξηση της συνολικής ζήτησης (αν δεν αυξηθεί η προσφορά ) θα σημαίνει πληθωρισμό.
- Σε περιόδους έντονου πληθωρισμού, αυξάνεται η κατανάλωση και μειώνεται η αποταμίευση.
- Στη φάση της ύφεσης οι επιχειρήσεις έχουν αχρησιμοποίητη ή πλεονάζουσα παραγωγική δυναμικότητα.
- Η μετάβαση από την άνοδο στην κάθοδο και αντίστροφα γίνεται αμέσως ή απότομα.
- Όταν η οικονομία πλησιάζει το επίπεδο της πλήρους απασχόλησης και υπάρχουν ελλείψεις σε ορισμένες κατηγορίες εξειδικευμένης εργασίας, τότε το κόστος των επιχειρήσεων μειώνεται.
- Οι οικονομικοί κύκλοι επαναλαμβάνονται πάντοτε με την ίδια ένταση και διάρκεια.
- Στη φάση της ανόδου, καθώς αυξάνεται η συνολική ζήτηση και η απασχόληση των παραγωγικών συντελεστών, αρχίζουν να εμφανίζονται και οι πρώτες αυξήσεις τιμών.
- Όταν η οικονομία φτάσει στο επίπεδο της πλήρους απασχόλησης, παραπέρα αύξηση της συνολικής ζήτησης οδηγεί σε αύξηση της παραγωγής.
- Ο πληθωρισμός μπορεί να εμφανισθεί σε περιόδους πλήρους απασχόλησης, αλλά και σε περιόδους ανεργίας.
- Ο πληθωρισμός της ζήτησης εξηγεί την ύπαρξη πληθωρισμού και σε περιόδους ανεργίας και μείωσης του εισοδήματος.
- Όταν η οικονομία φτάσει στο επίπεδο της πλήρους απασχόλησης, αύξηση της ζήτησης θα δημιουργήσει πληθωρισμό εφόσον δεν αυξάνεται η παραγωγή.
- Στασιμοπληθωρισμός σημαίνει μια σταθερή αύξηση του γενικού επιπέδου των τιμών.
- Το άθροισμα του οικονομικά ενεργού πληθυσμού και των ανέργων αποτελεί το εργατικό δυναμικό μιας χώρας.
- Το εργατικό δυναμικό ισούται με το άθροισμα των απασχολούμενων και των ατόμων που μπορούν και θέλουν να εργαστούν αλλά δεν βρίσκουν απασχόληση.
- Όταν το ονομαστικό εισόδημα αυξάνεται με ρυθμό μικρότερο του ρυθμού πληθωρισμού, το πραγματικό εισόδημα μειώνεται ή αυξάνεται σε πολύ μικρό ποσοστό.
- Σε περιόδους έντονου πληθωρισμού αυξάνεται η αποταμίευση και μειώνεται η κατανάλωση
Κεφάλαιο 10. Τα Δημόσια Οικονομικά (NEO 2019)
- Οι δημόσιες δαπάνες και οι μορφές φορολογίας μπορούν να μεταβάλλουν το επίπεδο του εισοδήματος.
- Στον κρατικό προϋπολογισμό αναφέρονται οι τομείς στους οποίους θα κατευθυνθούν οι δημόσιες δαπάνες και οι πηγές από τις οποίες θα προέλθουν τα έσοδα.
- Ο προϋπολογισμός ανεξάρτητα από τη φάση της οικονομίας πρέπει να είναι πλεονασματικός.
- Στο δημόσιο δανεισμό τα βραχυχρόνια δάνεια προορίζονται για επενδυτικούς σκοπούς.
- Στην περίπτωση του εξωτερικού δανείου το νόμισμα είναι συνήθως της χώρας του δανειζόμενου.
- Νέο χρήμα εκτός από την κεντρική τράπεζα μπορούν να κόψουν και οι εμπορικές τράπεζες.
- Μια μείωση των δημοσίων δαπανών ή / και η αύξηση της φορολογίας θα επιφέρει μείωση της παραγωγής και του εισοδήματος.
- Με τις μεταβιβαστικές πληρωμές ΔΕΝ δημιουργείται παραγωγή ούτε νέο εισόδημα κάποιου ΣΠ (για την συμμετοχή του στην παραγωγική διαδικασία)
- Οι δαπάνες του κράτους για προϊόντα και υπηρεσίες «δημιουργούν» παραγωγή επομένως και εισόδημα κάποιου ΣΠ (για την συμμετοχή του στην παραγωγική διαδικασία)
- Το ποσό του φόρου (που καταβάλλει ο πολίτης) εξαρτάται από το φορολογικό συντελεστή αλλά είναι ανεξάρτητο από τη φορολογική βάση.
- Μια κατηγορία φόρων με κριτήριο τη φορολογική βάση είναι και οι προοδευτικοί φόροι.
- Οι φόροι δαπάνης υπολογίζονται επί του εισοδήματος του φυσικού (άτομο) ή νομικού προσώπου (εταιρία) έχοντας πρώτα γίνει κάποιες απαλλαγές (εκπτώσεις).
- Στους προοδευτικούς φόρους ο φορολογικός συντελεστής αυξάνεται με την αύξηση της φορολογικής βάσης.
- Οι φόροι που επιβάλλονται στις κληρονομιές ανήκουν στους φόρους εισοδήματος.
- Ο δανεισμός του δημοσίου μπορεί να προέρχεται από ιδιώτες, οργανισμούς ή άλλα κράτη.