Covid-19 (Coronavirus): Πάντα υπάρχει ένα μετά

Εδώ και ένα μήνα ανακοινώθηκε το πρώτο κρούσμα του ιού Covid-19 στην Ελλάδα. Είναι συγχρόνως λυπηρό και αναμενόμενο όσο περνάει ο χρόνος και διασπείρεται ο ιός στον πληθυσμό να αυξάνεται ο αριθμός των κρουσμάτων, των εισαγωγών στα νοσοκομεία, των θανάτων, αλλά (εύχομαι) των ατόμων που ανάρρωσαν.

Όλοι μας βέβαια ελπίζουμε ότι αυτή η διαδικασία μετάδοσης του ιού να σταματήσει σύντομα.

Το σημαντικό (για εμένα) δεν είναι να παρακολουθούμε τους αριθμούς αλλά την ποσοστιαία μεταβολή τους ανά συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα.

Θα μπορούμε τότε να καταλάβουμε το ρυθμό εξάπλωσης αλλά και να εντοπίσουμε το χρονικό σημείο όπου θα αρχίσει να μειώνεται ο ρυθμός αύξησης.

Σε επόμενο στάδιο αυτό που θέλουμε να παρατηρήσουμε - όπως αναφέρουν οι ειδικοί -  είναι μια μικρή μεταβλητότητα των παραπάνω μεγεθών (σταθεροποίησή τους) ώστε να οδηγηθούμε αργότερα σε αυτό που όλοι ευχόμαστε, δηλαδή στη μείωσή τους.

Η εξέλιξη της παραπάνω καμπύλης δεν θα είναι ομαλή. Θα υπάρχουν ημέρες με σημαντικές διακυμάνσεις ενδεχομένως αντίθετες με την πορεία των προηγούμενων ημερών. Αναφερόμαστε δηλαδή σε διάγραμμα διασποράς με μη γραμμική συσχέτιση των μεταβλητών. Αυτό είναι αναμενόμενο. Όμως αυτό που μας ενδιαφέρει είναι η τάση .

Μέχρι στιγμής (26 Μαρτίου 2020) η Ελλάδα εμφανίζει στοιχεία ήπιου περάσματος του πρώτου μήνα από την καταγραφή του αρχικού κρούσματος.

Αυτό ασφαλώς «θέλουμε» να επαληθευθεί σε λίγες μέρες. Τότε που αφενός κρούσματα που δεν είχαν εντοπισθεί θα καταγραφούν και αφετέρου τα περιοριστικά μέτρα θα εμφανίσουν την αποτελεσματικότητά τους στον περιορισμό της διασποράς.

Το αύριο της οικονομίας μετά τον Covid-19

Οι όποιες οικονομικές συνέπειες γίνονται αντικείμενο ανάλυσης με την βασική προϋπόθεση ότι είμαστε υγιείς. Αυτό είναι κάτι περισσότερο από αυτονόητο.

Αρκετοί υποστηρίζουν ότι μπαίνουμε σε νέα ύφεση (double bottom) χειρότερη από αυτή του 2008. Αναφέρονται δε και σε συγκεκριμένα ποσοστά μείωσης του ΑΕΠ.

Δυσκολεύομαι να αντιληφθώ το σκεπτικό τους δεδομένου ότι αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στην διαδικασία εξέλιξης ενός παγκόσμιου φαινομένου του οποίου η χρονική διάρκεια αλλά και η ένταση μας είναι άγνωστα.

Μοιάζει σαν κάποιος να υποστηρίζει ότι ο χρόνος και ο τρόπος που θα χρειαστεί η ανθρωπότητα για να απαλλαγεί από την  πανδημία δεν θα είναι καθοριστικοί παράγοντες που θα προσδιορίσουν την διάρκεια και την ένταση της ύφεσης που θα ακολουθήσει. Είναι δύσκολο να πεισθεί κάποιος για το ρεαλιστικό μιας τέτοιας άποψης.

Θα προτιμούσα να αναφέρονται σε διαφορετικά σενάρια ανάλογα με τα προηγούμενα δύο χαρακτηριστικά (διάρκεια και ένσταση) και πάνω σε αυτά να γίνονται οι εκτιμήσεις τους.

Στο σενάριο κατά το οποίο η σημερινή κατάσταση θα είναι σε σύντομο διάστημα παρελθόν θα ήθελα από τους προηγούμενους «εκτιμητές» να θυμηθούν ( από προηγούμενες περιπτώσεις) ή να φανταστούν το αναμενόμενο rebound της οικονομίας. Η οικονομία αντιδρά βίαια (έντονα ανοδικά) όταν ξεπερνά (σύντομα και οριστικά) ένα εξίσου έντονο αρνητικό σοκ.

Covid-19: Οι σκέψεις για το μετά

Όταν όλη αυτή η κατάσταση θα είναι παρελθόν θα υπάρχει ο χρόνος για να αναλογιστεί και να αξιολογήσει κάποιος τη μορφή της οικονομίας  - κοινωνίας που χαρακτηρίζει την ανθρωπότητα την τελευταία 20ετία αλλά και από πριν. Ουσιαστικά την εξέλιξή της μετά τον  Β’ Παγκόσμιο πόλεμο.

Παγκοσμιοποίηση

Πολλή σκέψη θα διοχετευθεί στο να κρίνουμε τα υπέρ και τα κατά της ευκολίας που κάποιος μπαίνει σε ένα αεροπλάνο και έρχεται από το Γουχάν  στην Αθήνα όπου εκτός από τις αποσκευές του ενδεχομένως μεταφέρει και «άλλα». Ταυτόχρονα όμως και της ανάλογης ευκαιρίας που η πληροφορία, η τεχνολογία, το φάρμακο ή η γνώση μπορεί να έρθει.

Τότε θα έχουμε βιωματικά καταλάβει ότι η παγκοσμιοποίηση έχει δύο όψεις. Κάτι που αιτιολογεί την ύπαρξη και υποστηρικτών αλλά και πολέμιών της.

Κρατική παρέμβαση

Τότε θα αναλογιστούμε αν προκειμένου να ξεπεραστεί μια ύφεση στην οικονομία είναι προτιμητέα η  επιβολή μέτρων λιτότητας ή η παροχή στην αγορά νέου χρήματος. Τότε θα σκεφτούμε το κατά πόσο η περικοπή των δαπανών μπορεί ποτέ να επιβάλλεται σε κονδύλια που αφορούν την υγεία!

Πολύ λόγος θα γίνει (για μια ακόμα φορά) για το αν η Ευρώπη είναι ενωμένη ή διχασμένη σε δύο στρατόπεδα. Και αν σε αυτή την ένωση κρατών οι «λογικές» του Μερκαντιλισμού και του Δεσποτισμού (προσαρμοσμένες στο σήμερα) έχουν πράγματι εκλείψει.

Σε αυτή τη φάση του απολογισμού θα συνειδητοποιήσουμε ότι στην οικονομία αυτό που χαρακτηρίζει σαν «σωστή» μια πολιτική είναι ο χρόνος (οι υπάρχουσες συνθήκες) και ο τρόπος που εφαρμόζεται. Δεν υπάρχουν «γενικές καλές συνταγές». Αυτό ασφαλώς αφορά και το βαθμό παρέμβασης του κράτους.

Άλλη μια ευκαιρία θα μας δοθεί για να θυμηθούμε την ύπαρξη αστάθμητων παραγόντων στην οικονομική ζωή. Παράγοντες των οποίων η πιθανή εμφάνιση μπορεί να ανατρέψει την προηγούμενη πορεία. Ασφαλής πρόβλεψη δεν μπορεί να υπάρξει. Αυτό μεταξύ άλλων θα πρέπει να μας κάνει περισσότερο προσεκτικούς στις κινήσεις και προσδοκίες μας.

Τελειώνοντας

Αυτή η λίστα σκέψεων κλείνει αλλά δεν ολοκληρώνεται με την ηθική διάσταση του θέματος.

Ασφαλώς δεν γνωρίζουμε το πως εμφανίστηκε αυτός ο ιός Covid-19 ούτε με βεβαιότητα το από το που πράγματι ξεκίνησε.

Αναφορικά με το πρώτο θέλω να πιστεύω ότι η φύση αποφάσισε την μετάλλαξη ή εξέλιξη κάποιου προϋπάρχοντος ιού και δημιούργησε τον Covid -19. Σχετικά με το δεύτερο η στοχοποίηση συγκεκριμένης περιοχής ξεφεύγει των ενδιαφερόντων μου.

ΥΓ. Η πέτρα, το σίδερο, το ατσάλι δεν αντέχουν. Ο άνθρωπος αντέχει.

Νίκος Καζαντζάκης (1883 - 1957)