Πληθωρισμός, Επιτόκια και Στασιμοπληθωρισμός – Ένα εκρηκτικό μείγμα

/in , /by

Και να, λοιπόν, που βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα εκρηκτικό μείγμα, στο οποίο επιτόκια και πληθωρισμός αυξάνονται, ενώ ταυτόχρονα ο στασιμοπληθωρισμός εμφανίζεται να εδραιώνεται.

Πληθωρισμός

Μετά από χρόνια αντιπληθωρισμού, δηλαδή, σταδιακής μείωσης του γενικού επιπέδου των τιμών, θυμηθήκαμε την «ξεχασμένη» έννοια του πληθωρισμού. Εκείνη, τη δυσάρεστη κατάσταση, η οποία μας κάνει «φτωχότερους». Και γιατί συμβαίνει αυτό; Διότι, ενώ το ονομαστικό μας εισόδημα παραμένει σταθερό, το πραγματικό μειώνεται.

Πράγματι, πηγαίνοντας στο Super Market, για παράδειγμα, με 100€, αγοράζουμε λιγότερα προϊόντα ή μακρότερες ποσότητες από αυτά που αγοράζαμε. Και ο λόγος βέβαια είναι ότι αυξήθηκαν οι τιμές των προϊόντων.

Αναμφίβολα, όλοι «βιώνουμε» τις αυξήσεις που έχουν καταγραφεί στο πετρέλαιο, στη βενζίνη, στο φυσικό αέριο, στα τρόφιμα. Κάτι που σημαίνει αύξηση του κόστους ζωής.

Βέβαια, όπως και σε κάθε κατάσταση, δεν υπάρχουν μόνο «χαμένοι». Κάποιοι βγαίνουν  ωφελημένοι. Στην περίπτωση ύπαρξης πληθωρισμού, οι «τυχεροί» είναι εκείνοι που έχουν συνάψει δάνειο με σταθερό επιτόκιο. Και αυτό, γιατί τα χρήματα που πληρώνουν για τη δόση του δανείου τους, στην πραγματικότητα, έχουν μικρότερη αξία.

Για παράδειγμα, αν κάποιος δανείστηκε για ένα χρόνο 1.000 € και ο ρυθμός πληθωρισμού στο τέλος του έτους διαμορφώθηκε στο 10%, τότε ο δανειζόμενος θα επιστρέψει ασφαλώς τα 1.000 € (συν τον τόκο), αλλά η πραγματική  αξία των 1.000 € θα ισούται με 1.000 / 1,1 = 909 €.

Το παραπάνω βέβαια θα ισχύει - όπως ήδη αναφέραμε - αν τα επιτόκια παραμένουν σταθερά.

Επιτόκια

Η κλασικό όπλο της νομισματικής πολιτικής για την αντιμετώπιση των πληθωριστικών πιέσεων, είναι η αύξηση των επιτοκίων. Το οποίο συμβαίνει σε Ευρώπη και ΗΠΑ, εδώ και μήνες.

Πως λειτουργεί αυτό;

«Η αύξηση των επιτοκίων, θεωρητικά αποτελεί αντικίνητρο για κατανάλωση, δεδομένου ότι τα υψηλά επιτόκια κάνουν «ελκυστική» την αποταμίευση. Και εφόσον, μειώνεται η κατανάλωση (ζήτηση), οι τιμές των αγαθών θα σταματήσουν να αυξάνονται ή/και θα αρχίσουν να μειώνονται (αποπληθωρισμός)».

Στασιμοπληθωρισμός

Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1970, στην παγκόσμια οικονομία, επικρατούσε η άποψη ότι υψηλός πληθωρισμός και υψηλή ανεργία δεν μπορούσαν να συνυπάρχουν.    Συγκεκριμένα, και σύμφωνα με τις εμπειρικές παρατηρήσεις του Νεοζηλανδού οικονομολόγου William Phillips (1914 –1975), η αύξηση του πληθωρισμού  οδηγούσε σε μείωση της ανεργίας και αντίστροφα.

Η λογική του Phillips βασιζόταν στο γεγονός ότι, όταν η οικονομία βρίσκεται σε άνοδο, οι τιμές αυξάνονται, εμφανίζεται, δηλαδή, πληθωρισμός. Παράλληλα, όμως, η ανοδική πορεία δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, άρα μειώνεται η ανεργία.

Και, πράγματι, για τις προηγούμενες δεκαετίες του ’70, τότε που η παγκοσμιοποίηση δεν είχε εδραιωθεί - επομένως και η αλληλεξάρτηση των οικονομιών -  η παραπάνω «λογική» ήταν συμβατή (τουλάχιστον σε βραχυχρόνιο επίπεδο) με τα μέχρι τότε δεδομένα της οικονομικής θεωρίας.

Όμως, η πρώτη πετρελαϊκή κρίση στις αρχές της δεκαετίας του 1970 με την έκρηξη του 4ου Αραβοϊσραηλινού πολέμου, ήρθε για να αναθεωρήσει την προηγούμενη άποψη.

Λίγο μετά την έναρξη του πολέμου (1973), ο Οργανισμός Αραβικών Εξαγωγέων Πετρελαιοπαραγωγών Κρατών (OAPEC), αύξησε την τιμή του πετρελαίου κατά 70%, ενώ λίγο αργότερα, επέβαλε πλήρες εμπάργκο στις εξαγωγές πετρελαίου προς τις ΗΠΑ, Καναδά, Ιαπωνία και Ολλανδία (και έμμεσα σε όλη τη Δυτική Ευρώπη).

Το αποτέλεσμα ήταν ο τριπλασιασμός της διεθνούς τιμής του πετρελαίου μέσα σε τέσσερεις μόλις μήνες, παρασύροντας σε αύξηση και τις τιμές των περισσότερων αγαθών.

Τα επόμενα χρόνια, από το 1975 μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’80, χαρακτηρίστηκαν, ιδιαίτερα για τις χώρες εισαγωγείς πετρελαίου, από χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης με αυξημένη ανεργία αλλά και, ταυτόχρονα, με υψηλό πληθωρισμό.

 Η έννοια του στασιμοπληθωρισμού εμφανίστηκε για να προστεθεί στη μέχρι τότε οικονομική γνώση και να «μας μάθει» ότι πληθωρισμό μπορεί να έχουμε ακόμα και στη φάση της στασιμότητας της οικονομίας (ύφεσης) όπου υπάρχει αυξημένη ανεργία. Επομένως, οι δύο έννοιες πληθωρισμός και ανεργία, μπορούσαν να συνυπάρχουν.

Το εκρηκτικό μείγμα

Έχοντας περάσει τις οδυνηρές συνέπειες από τα μνημονιακά χρόνια, 2010 – 2018, και στη συνέχεια, της πανδημίας που προκλήθηκε από τον Covid – 19, εμφανίζονται τώρα - ενώ η οικονομία προσπαθούσε να ανακάμψει – πληθωρισμός. Και όπως αναφέραμε, προηγουμένως, αυξάνονται - για την αντιμετώπισή του - τα επιτόκια.

Αυτή, όμως, η αύξηση των επιτοκίων, δεν «βγάζει ιδιαίτερα» προς τα έξω, ότι αφορά την αύξηση των επιτοκίων δανεισμού, και όχι των επιτοκίων καταθέσεων.

Οι συνέπειες, λοιπόν,  για εκείνον που έχει συνάψει δάνειο με κυμαινόμενο επιτόκιο, ποιες είναι;

«Η αύξηση των επιτοκίων, να του «αφαιρεί» το όφελος της ύπαρξης πληθωρισμού!».

Ταυτόχρονα δε, οι όποιες, καταθέσεις του να «πριμοδοτούνται» με ένα επιτόκιο, πολύ κοντά, στο μηδέν!

Πρόσθετα, ο ονομαστικός μισθός, παραμένει σταθερός. Όπως, ήδη αναφέραμε, αυτό σημαίνει «λιγότερα χρήματα στην τσέπη μας».

Την ίδια στιγμή, η αύξηση των επιτοκίων δανεισμού, δηλαδή η αύξηση του κόστους του χρήματος, αποθαρρύνει τις νέες επενδύσεις ή γενικότερα, το άνοιγμα νέων επιχειρήσεων. Κάτι που θα ωθούσε την οικονομία στην άνοδο.

 

Αυτός ο συνδυασμός, οδηγεί σε μια «νέα» φτωχοποίηση, σε συνέχεια αυτής των προηγούμενων ετών.

Μήπως, όπως στα χρόνια της κρίσης, έγιναν 3 κινήσεις ανακεφαλοποίησης του κλάδου των Τραπεζών, στις οποίες συμμετείχαν οι πολίτες, κατ΄ ελάχιστο με την αύξηση των φορολογικών συ τελεστών -,  θα πρέπει να γίνουν και αντίστοιχες, για την ανακεφαλοποίηση του πολίτη;

Στο βιβλίο μου «164 ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ-Μια περιήγηση στον πραγματικότητα κόσμο», μπορείτε να βρείτε μεγαλύτερη ανάλυση των θεμάτων του άρθρου, με παραδείγματα, ιστορικές αναφορές και ειδική μνεία στην Ελλάδα. Μια σύντομη παρουσίαση του βιβλίου μου, βρίσκεται εδώ: https://econtopia.gr/vivlio-kykloforhse-164-selides-oikonomias-mia-perihghsh-ston-pragmatiko-ths-kosmo/

Βιβλίο (Κυκλοφόρησε): 164 ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ – Μια περιήγηση στον πραγματικό της κόσμο

/in , , /by

Οικονομία! Οικονομικές αποφάσεις και θεωρίες, καθημερινή – μερικές φορές – μη συνειδητοποιημένη εφαρμογή τους. Πολλοί οι συμμετέχοντες. Διαφορετικά τα συμφέροντα. Όμως, κοινός ο στόχος, ο πλουτισμός!

Στο βιβλίο μου, «164 ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ – Μια περιήγηση στον πραγματικό της κόσμο», φωτογραφίζω τη «λογική» των συμμετεχόντων, ώστε στο τέλος, αφενός, να αντιληφθούμε τη «λογική» της ίδιας της οικονομίας, και αφετέρου, να «δούμε», ή καλύτερα να «παραδεχθούμε», την εφαρμογή της στις καθημερινές αποφάσεις μας.

Το πάζλ της Οικονομίας

Για να ολοκληρώσεις την κατασκευή ενός πάζλ, αναμφίβολα, χρειάζεται να «βρεις» εκείνα τα κομμάτια του που ταιριάζουν στη σωστή θέση.

Μεταφερόμενοι στο χώρο της οικονομίας, τα κομμάτια του πάζλ, είναι – μεταξύ άλλων –, οι καταναλωτές, οι επιχειρήσει, το κράτος, οι τράπεζες, το χρηματιστήριο, κ.α.

Με αυτό το βιβλίο, αυτό που θέλω, είναι να αποκωδικοποιήσω τα «πραγματικά» χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων. Να δούμε, δηλαδή,  την «αληθινή» εικόνα των κομματιών του πάζλ, ώστε να καταλάβουμε τον τρόπο που λειτουργούν, το στόχο τους, τις δυνατότητές τους, αλλά και το πλέγμα των περιορισμών που έχουν.

Ο στόχος του βιβλίου

Στόχος μου, λοιπόν, δεν είναι να προστεθεί άλλο ένα βιβλίο για την οικονομία στα τόσο πολλά, και αξιόλογα, που κυκλοφορούν. Αντίθετα, με απλό, αλλά όχι απλοϊκό λόγο, η επιθυμία μου είναι να γνωρίσει ο αναγνώστης – ανεξάρτητα από τη ειδικότητά του -, μέσα από ανάλυση, παραδείγματα, και ιστορικές αναφορές, τον «πραγματικό» ρόλο των συμμετεχόντων, αλλά και την καθημερινή εμφάνιση της «λογικής» της οικονομίας στις αποφάσεις μας. Ίσως, με αυτό τον τρόπο, βρεθούμε πιο κοντά στο να «καταλάβουμε» τους μηχανισμούς της οικονομίας. Και αν αυτό συμβεί, οι όποιες λανθασμένες αποφάσεις μας, αναμφίβολα, θα περιορισθούν.

«Πάντα πίστευα, ότι όταν «πραγματικά» καταλάβεις κάτι, τότε μπορείς να το αντιμετωπίσεις με επιτυχία».

Το βιβλίο, μπορείτε να το προμηθευτείτε εδώ: https://econtopia.gr/product/164-selides-oikonomias-mia-perihghsh-ston-pragmatiko-ths-kosmo/

Βιβλίο: 164 ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ - Μια περιήγηση στον πραγματικό της κόσμο

/in , , /by

Με χαρά και ικανοίηση μετά από  5 μήνες συγγραφικής δουλειάς, το βιβλίο μου: "164 ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ- Μια περιήγηση στον πραγματικό της κόσμο", σε λίγες μέρες θα είναι διαθέσιμο εδώ:  https://econtopia.gr/shop/

Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου

Οικονομία! Ένας «χώρος» με πολλούς και ξεχωριστούς  πρωταγωνιστές! Σε ένα σκηνικό όπου, στην  πρώτη γραμμή   βρίσκονται οι καταναλωτές, οι επιχειρήσεις και το κράτος ενώ σε πολύ κοντινή  απόσταση, στη δεύτερη γραμμή, οι τράπεζες, οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, τα χρηματιστήρια,  οι οίκοι αξιολόγησης, κ.α.

Στην πράξη, όχι στη θεωρία, ο στόχος όλων των συμμετεχόντων ακούει στο όνομα «κέρδος, πλουτισμός, δύναμη, έλεγχος». Όμως στις οικονομικές συναλλαγές,  όταν κερδίζει κάποιος, ένας άλλος χάνει ή κατ΄ ελάχιστον μειώνεται το όφελός του. Επομένως, η συνύπαρξη αυτών των διαφορετικών ομάδων δεν είναι πάντα «ειρηνική», καθώς πολλές φορές τα συμφέροντά τους είναι αντικρουόμενα.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, καθημερινά, λαμβάνονται χιλιάδες αποφάσεις – πολλές φορές αόρατες – οι οποίες ενεργοποιούν τους, πράγματι, πολύπλοκους μηχανισμούς της οικονομίας.

Το βιβλίο αυτό γράφτηκε για να γνωρίσουμε με απλά - αλλά όχι απλοϊκά - λόγια αυτούς τους μηχανισμούς, έτσι ώστε να καταλάβουμε «Ποια είναι η οικονομία», αλλά και να συνειδητοποιήσουμε τον τρόπο με τον οποίο οι αρχές και οι κανόνες της εμφανίζονται στην καθημερινότητά μας.

Στασιμοπληθωρισμός - Stagflation

/in , /by

Στασιμοπληθωρισμός λοιπόν. Εδώ και μήνες υπάρχει παγκόσμια ανησυχία για την εμφάνισή του αλλά και την πιθανή εδραίωσή του για σημαντικό διάστημα. Δυστυχώς, στασιμπληθωρισμός ΔΕΝ σημαίνει στάσιμος (σταθερός) πληθωρισμός. Αντίθετα σημαίνει εμφάνιση πληθωρισμού σε μια στάσιμη οικονομία.

Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1970 στην παγκόσμια οικονομία επικρατούσε η άποψη ότι υψηλός πληθωρισμός και υψηλή ανεργία δεν μπορούσαν να συνυπάρχουν.    Συγκεκριμένα και σύμφωνα με τις εμπειρικές παρατηρήσεις του Νεοζηλανδού οικονομολόγου William Phillips (1914 –1975), η αύξηση του πληθωρισμού  οδηγούσε σε μείωση της ανεργίας και αντίστροφα.

    Η λογική του Phillips βασιζόταν στο γεγονός ότι, όταν η οικονομία βρίσκεται σε άνοδο, οι τιμές αυξάνονται (εμφανίζεται πληθωρισμός), παράλληλα όμως η ανοδική πορεία δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, άρα μειώνεται η ανεργία.

    Και πράγματι για τις προηγούμενες δεκαετίες του ’70, τότε που η παγκοσμιοποίηση δεν είχε εδραιωθεί - επομένως και η αλληλεξάρτηση των οικονομιών -  η παραπάνω «λογική» ήταν συμβατή, τουλάχιστον σε βραχυχρόνιο επίπεδο, με τα μέχρι τότε δεδομένα της οικονομικής θεωρίας.

 

Δεκαετία του 1970

    Όμως η πρώτη πετρελαϊκή κρίση στις αρχές της δεκαετίας του 1970 με την έκρηξη του 4ου Αραβοϊσραηλινού πολέμου ήρθε για να αναθεωρήσει την προηγούμενη άποψη.

    Λίγο μετά την έναρξη του πολέμου (1973) ο Οργανισμός Αραβικών Εξαγωγέων Πετρελαιοπαραγωγών Κρατών (OAPEC) αύξησε την τιμή του πετρελαίου κατά 70%. Αργότερα και επειδή οι ΗΠΑ βοηθούσαν το Ισραήλ οικονομικά και στρατιωτικά, ο OAPEC επέβαλε πλήρες εμπάργκο στις εξαγωγές πετρελαίου προς τις ΗΠΑ, Καναδά, Ιαπωνία και Ολλανδία (και έμμεσα σε όλη την Δυτική Ευρώπη).

    Το αποτέλεσμα ήταν ο τριπλασιασμός της διεθνούς τιμής του πετρελαίου μέσα σε τέσσερεις μόλις μήνες παρασύροντας σε αύξηση και τις τιμές των περισσότερων αγαθών.

Μη ξεχνάμε ότι, την τότε εποχή, η εξάρτηση από το πετρέλαιο ήταν τεράστια δεδομένου ότι οι ανανεώσιμης πηγές ενέργειας δεν συμμετείχαν σαν εναλλακτικές μορφές ή και δεν είχαν καν ανακαλυφθεί.

    Τα επόμενα χρόνια από το 1975 μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ‘80 χαρακτηρίστηκαν, ιδιαίτερα για τις χώρες εισαγωγείς πετρελαίου, από χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης με αυξημένη ανεργία ταυτόχρονα με υψηλό πληθωρισμό.

       Η έννοια του στασιμοπληθωρισμού εμφανίστηκε για να προστεθεί στην μέχρι τότε οικονομική γνώση και να «μας μάθει» ότι πληθωρισμό μπορεί να έχουμε ακόμα και στη φάση της στασιμότητας της οικονομίας (ύφεσης) όπου υπάρχει αυξημένη ανεργία. Επομένως οι δύο έννοιες πληθωρισμός και ανεργία μπορούσαν να συνυπάρχουν.

Πληθωρισμός (Inflation) - Α Μέρος

/in , , /by

ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΗΠΑ βίωσαν τα τελευταία χρόνια μια σχετική σταθερότητα στις τιμές των πρώτων υλών, των αγαθών και των υπηρεσιών. Υπήρχαν μάλιστα και περίοδοι που οι τιμές υποχωρούσαν. Όμως η οικονομία δεν μπορεί να παραμένει σε μια συγκεκριμένη πορεία για μεγάλο χρονικό διάστημα. Θυμηθείτε τις φάσεις των οικονομικών κύκλων.   Και να ΄μαστε λοιπόν πάλι (2021-22) αντιμέτωποι με μια ξεχασμένη έννοια.Και αυτή λέγεται πληθωρισμός.

    «Τι είναι όμως ο πληθωρισμός;»

Με απλά λόγια, πληθωρισμό έχουμε όταν αυξάνονται οι τιμές.

Βέβαια με οικονομικούς όρους, σε πληθωρισμό αναφερόμαστε όταν σημειώνεται μια συνεχιζόμενη και γενικευμένη αύξηση των τιμών αγαθών και υπηρεσιών (αύξηση γενικού επιπέδου τιμών).

Πρακτικά για τους καταναλωτές, μεταξύ άλλων, αυτό σημαίνει ότι για παράδειγμα με 50€ στο Super Market δεν μπορούμε να αγοράσουμε την ποσότητα αγαθών που αγοράζαμε πριν, αλλά λιγότερη. Ή ανάλογα με 20€ σε ένα πρατήριο καυσίμων θα βάλουμε λιγότερα λίτρα βενζίνης.

    «Ποια είναι λοιπόν η πρώτη σημαντική συνέπεια της εμφάνισης του πληθωρισμού;».

     Ότι μειώθηκε το πραγματικό μας εισόδημα - η αγοραστική μας δύναμη. Δηλαδή με το ίδιο ονομαστικό (χρηματικό) εισόδημα, π.χ. τον ίδιο μισθό, καλύπτουμε λιγότερες ανάγκες.

 

 

Ρυθμός πληθωρισμού

Συχνά αναφερόμαστε στον  ρυθμό πληθωρισμού ο οποίος σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή διαμορφώθηκε για τον Ιούλιο του 2022 στο 11,6%.

Ο ρυθμός πληθωρισμού δείχνει την ποσοστιαία μεταβολή του Δείκτη τιμών καταναλωτή – ΔΤΚ, Τιμάριθμος (CPI) του μήνα αναφοράς σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου έτους.

Με τη σειρά του, ο δείκτης τιμών καταναλωτή -  που είναι αριθμός και όχι ποσοστό – μετράει την μεταβολή του επιπέδου των τιμών αγαθών και υπηρεσιών που περιλαμβάνονται στο καλάθι του καταναλωτή (ή καλάθι νοικοκυράς).

Για να υπολογίσουμε τις μεταβολές του επιπέδου των τιμών επιλέγουμε ένα έτος βάσης (σύγκρισης) στο οποίο ο δείκτης τιμών θα ισούται πάντα με 100. Επομένως, οι όποιες διαχρονικές μεταβολές του δείκτη (θετικές ή αρνητικές) μας δείχνουν την μεταβολή του σε σχέση με το έτος βάσης, και όχι σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ο τύπος βάσει του οποίου υπολογίζεται ο δείκτης είναι: ΔΤ = (Αξία καλαθιού καταναλωτή / Αξία καλαθιού καταναλωτή στο έτος βάσης ) * 100.

Το καλάθι του καταναλωτή αποτελείται από μια μεγάλη ομάδα αγαθών και υπηρεσιών που συμμετέχουν στην καταναλωτική δαπάνη του νοικοκυριού. Βεβαίως δεν έχουν όλα τα αγαθά το ίδιο ποσοστό συμμετοχής στο εισόδημα που δαπανάμε. Για παράδειγμα, η δαπάνη για βενζίνη είναι μεγαλύτερη της δαπάνης για ψωμί. Γι αυτό το λόγο χρησιμοποιούνται συντελεστές βαρύτητας (στάθμισης) για το κάθε αγαθά σε αναλογία με την συμμετοχή του στην συνολική καταναλωτική μας δαπάνη.

Για να γίνουν περισσότερο κατανοητά τα προηγούμενα στον παρακάτω πίνακα 12.1 μπορείτε να δείτε πως υπολογίζονται στην πράξη τα εν λόγω μεγέθη.

 

Πίνακας 12.1

(έτος βάσης 2004)

 

Έτος Καλάθι

Καταναλωτή

(σε €)

 Δείκτης

Τιμών

Καταναλωτή

 Ρυθμός

Πληθωρισμού

(%)
2002 35 70 -
2003 40 80 14,3 %
2004* 50 100 25 %
2005 60 120 20 %
2006 75 150 25 %
2007 70 140 -6,7 %

 

 

Αποπληθωρισμός και Αντιπληθωρισμός

Σχετικά με τους όρους που χρησιμοποιούνται να διευκρινίσουμε ότι αποπληθωρισμός ( disinflation) δεν σημαίνει μείωση των τιμών, μια και εξακολουθεί o πληθωρισμός να έχει θετικό πρόσημο, αλλά μείωση του ρυθμού αύξησης των τιμών.

Αυτό το παρατηρείτε στον παραπάνω πίνακα μεταξύ των ετών 2004 και 2005.

Επομένως όταν ακούμε σήμερα (Αύγουστος 2022) ότι τον Ιούλιο ο ρυθμός πληθωρισμού διαμορφώθηκε στο 11% μειωμένος σε σχέση με τον Ιούνιο που  ήταν 11,5% να καταλαβαίνουμε ότι οι τιμές αυξήθηκαν τον Ιούλιο κατά 11%, ενώ τον προηγούμενο μήνα κατά 11,5%.  Και αυτό βεβαίως δεν σήμαινε μείωση τιμών.

Αντίθετα αντιπληθωρισμός (deflation) σημαίνει μείωσης των τιμών – αρνητικός πληθωρισμός.

Κάτι που παρατηρείτε στον εν λόγω πίνακα μεταξύ των ετών 2007 και 2006, όπου η αξία του καλαθιού του καταναλωτή μειώθηκε από 75 σε 70, ο δείκτης τιμών επίσης μειώθηκε από 150 σε 140 και κατά συνέπεια παρατηρούμε αρνητικό ρυθμό πληθωρισμού – 6,7 %.

  

Ελλάδα και πληθωρισμός

Στην χώρα μας (Ελλάδα) στα τελευταία 50 χρόνια εμφανίστηκαν και τα τρία προηγούμενα φαινόμενα (πληθωρισμός. αποπληθωρισμός, αντιπληθωρισμός) με την παρακάτω χρονολογική σειρά:

    Περίοδος: 1972 – 1990 – Υψηλός πληθωρισμός που κυμάνθηκε κατά μέσο όρο στο 20%. Βασικός λόγος ήταν η μεγάλη πετρελαϊκή κρίση που ξεκίνησε το 1972-73.

    Περίοδος: 1991 – 2002 - Αποπληθωρισμός: Ο ρυθμός πληθωρισμού από + 20% μειώθηκε στο περίπου + 2,5%. Αυτή η θεαματική πτώση οφείλεται στις προσπάθειες που κατέβαλε η χώρα για να εναρμονιστεί με τα κριτήρια του Μάαστριχτ.

    Περίοδος: 2003 – 2012 – Πληθωρισμός: Χαμηλοί ρυθμοί πληθωρισμού της τάξης του  1% - 5%.

    Περίοδος: 2013 – 2018 – Αντιπληθωρισμός: Αρνητικές τιμές πληθωρισμού  που έφτασε έως και το – 3%.

    Περίοδος: 2019 – τέλη 2020  - Ο πληθωρισμός κυμάνθηκε περίπου στο εύρος +2 % έως -2%.

    Περίοδος: 2021 – σήμερα (Αυγ. 2022) – Σταδιακή αύξηση του πληθωρισμού που έφτασε πάνω από 11%.

 

Στο Β Μέρος του άρθρου σχετικά με τον πληθωρισμό θα αναφερθούμε στο πως μπορεί να μειωθεί ο πληθωρισμός, σε αυτούς που οφελούνται από τον πληθωρισμό, στα αίτια εμφάνισης και στην επίσης επίκαιρη έννοια του στασιμοπληθωρισμού.

Οικονομία (ΑΟΘ) – Η επικαιρότητα συναντά την ύλη των πανελλαδικών εξετάσεων

/in , /by

Πάντα ήμουν της άποψης ότι η χρήση παραδειγμάτων, και μάλιστα από την καθημερινή ζωή μας, βοηθάει στην κατανόηση της θεωρίας. Η αναφορά σε πραγματικά γεγονότα είναι κάτι σαν βιωματική αντίληψη της θεωρίας, επομένως και της ουσιαστικής κατανόησής της, έναντι της απλής απομνημόνευσής της.

Στο πρώτο μου μεταπτυχιακό «Teaching Economics – Why examples should precede theory» υποστήριξα ότι πολλές φορές η αναφορά σε παραδείγματα είναι χρήσιμο να προηγείται της θεωρίας.

Η ασφαλώς δυσάρεστη (λόγω του πολέμου Ρωσίας – Ουκρανίας) επικαιρότητα μας προσφέρει την δυνατότητα αναφοράς σε πραγματικά γεγονότα - παραδείγματα με ταυτόχρονη παραπομπή στα αντίστοιχα κομμάτια της θεωρίας της εξεταστέας ύλης των πανελλαδικών εξετάσεων του μαθήματος της Οικονομίας (ΑΟΘ).

Τιμή πλαφόν στο φυσικό αέριο

Εδώ και αρκετό διάστημα γνωρίζουμε ότι η τιμή του φυσικού αερίου (και όχι μόνο) έχει αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό με αποτέλεσμα η ΕΕ να εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο επιβολής τιμής πλαφόν (ανώτατης τιμής) στην χονδρική τιμή πώλησής του.

Κεφάλαιο 5ο – Σελ.100, Επιβολή ανώτατων τιμών «Σκοπός του κράτους με την επιβολή ανώτατης τιμής διατίμησης σε ένα αγαθό είναι η προστασία του καταναλωτή από υπερβολική άνοδο των τιμών (κυρίως σε αγαθά πρώτης ανάγκης).

Πληθωρισμός

Ο ρυθμός πληθωρισμού στην Ελλάδα πλησιάζει το 10%, ενώ προερχόμαστε από μονοψήφιους ρυθμούς και μάλιστα κοντά στο μηδέν.

Ο σημαντικότερος λόγος είναι και πάλι ο πόλεμος όπου λόγω των καταστροφικών συνεπειών του, μειώθηκε η παραγωγή ή και επιβλήθηκε εμπάργκο σε φυσικό αέριο, πετρέλαιο αλλά και σε γεωργικά προϊόντα, όπως σιτάρι, καλαμπόκι, ηλιέλαιο, κ.α. με αποτέλεσμα την αύξηση της τιμής τους.

Κεφάλαιο 5ο – Σελ.97-98, Μεταβολή της προσφοράς «Επομένως, με σταθερή τη ζήτηση, όταν μειώνεται η προσφορά, αυξάνεται η τιμή ισορροπίας..»

Τα παραπάνω αγαθά, όπως για παράδειγμα το φυσικό αέριο που αποτελεί βασική πηγή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (στην Ελλάδα το ηλεκτρικό ρεύμα παράγεται κατά 40-50% από φυσικό αέριο), αποτελούν πρώτες ύλες για την παραγωγή δεκάδων άλλων αγαθών. Το αποτέλεσμα της αύξησης της τιμής τους αναπόφευκτα μεταφράζεται σε αύξηση της τιμής των αγαθών γενικότερα, δεδομένου ότι οι παραγωγοί θα «περάσουν»-τουλάχιστον μέρος του αυξημένου κόστους - στους καταναλωτές. Επομένως αναφερόμαστε σε μια γενική αύξηση των τιμών των αγαθών.

Κεφάλαιο 9ο – Σελ.165, Πληθωρισμός «Ως πληθωρισμός ορίζεται η τάση για συνεχή άνοδο του γενικού επίπεδου των τιμών».

Δημόσιες δαπάνες – επιδοτήσεις

Η μείωση της παραγωγής ή προσφοράς σιταριού από την Ουκρανία και Ρωσία που συμμετέχουν κατά 10% και 24% αντίστοιχα στις παγκόσμιες προμήθειες, εκτός από την αύξηση της τιμής τους, ελλοχεύει τον κίνδυνο - λόγω μείωσης της προσφοράς - δημιουργίας ελλειμμάτων για το εν λόγω αγαθό, και κατ΄επέκταση της μείωσης προσφοράς και άλλων αγαθών για τα οποία αποτελεί πρώτη ύλη.

Πανελλαδικές 2017

Το σιτάρι χρησιμοποιείται για την παραγωγή του ψωμιού. Αν αυξηθεί η τιμή του σιταριού, ενώ οι υπόλοιποι παράγοντες παραμένουν σταθεροί (ceteris paribus), τότε:

    1. Θα αυξηθεί η προσφερόμενη ποσότητα του ψωμιού
    2. Θα μειωθεί η ζήτησης του ψωμιού
    3. Θα αυξηθεί η προσφορά του ψωμιού
    4. Θα μειωθεί η προσφορά του ψωμιού - ΣΩΣΤΟ

Εάν το κράτος θεωρεί πιθανό ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα μπορούσε να επιδοτήσει με ένα ποσό την εγχώρια παραγωγή σιταριού, ώστε να αυξηθεί η προσφορά του και να αποφύγει την έλλειψή του στην ντόπια αγορά.

Κεφάλαιο 10ο – Σελ.179, Τα δημόσια οικονομικά, «Οι Δημόσιες δαπάνες και οι διάφορες μορφές φορολογίας έχουν τρεις βασικές επιδράσεις στη λειτουργία της οικονομίας - (α) Μεταβάλλουν την κατανομή των παραγωγικών συντελεστών στις διάφορες παραγωγικές δραστηριότητες».

Βεβαίως αφού λάβει υπόψη του ότι απαιτείται χρόνος δεδομένου ότι το σιτάρι περνάει από τρεις ξεχωριστές φυσιολογικές φάσεις καθώς εξελίσσεται η ανάπτυξή του από τη σπορά μέχρι και τη συγκομιδή.

Κεφάλαιο 3ο – Σελ.53, Η παραγωγή της επιχείρησης, η έννοια της παραγωγής και τα χαρακτηριστικά της «Χαρακτηριστικά στοιχεία της παραγωγικής διαδικασίας είναι (ii) Η χρονική διάρκεια από τη στιγμή που θα χρησιμοποιηθούν οι παραγωγικοί συντελεστές μέχρι την παραγωγή του προϊόντος».

Σε μια τέτοια περίπτωση, ασφαλώς θα σημειωθεί αύξηση των δημοσίων δαπανών και κατά συνέπεια επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού στο σκέλος των εξόδων, με αποτέλεσμα αν ο προϋπολογισμός ήταν ισοσκελισμένος να αναφερόμαστε πλέον σε ελλειμματικό προϋπολογισμό αν δεν υπάρξει αντίστοιχη αύξηση των εσόδων

Κεφάλαιο 10ο – Σελ.183-184, Κρατικός προϋπολογισμός «Ο προϋπολογισμός του κράτους μπορεί να είναι πλεονασματικός..ή ελλειμματικός..ή ισοσκελισμένος».

 

Ελπίζω οι προηγούμενες αναφορές σε παραδείγματα των ημερών μας να βοηθήσει τους μαθητές στο να κατανοήσουν την "λογική¨ της οικονομικής θεωρίας αλλά και την σύνδεσή της με την καθημερινότητα.

Όταν ο στόχος αναζητούσε την προσπάθεια.

/in , /by

Στόχος, προσπάθεια. Δεν νομίζω ότι αυτές οι δύο λέξεις μπορούν να «κυκλοφορούν» στη σκέψη μας, χωρίς να είναι «πιασμένες» χέρι – χέρι. Δεν πιστεύω ότι «υπάρχει χώρος» για την πρώτη χωρίς την ύπαρξη της δεύτερης.

Στόχος

Τουλάχιστον η δική μου γενιά, από την πολύ μικρή ηλικία είχε ένα όραμα. Συχνά ακουγόταν το «όταν μεγαλώσω θέλω να..».

Το αρχικό όραμα αργότερα μέσα από σκέψεις, αλλαγές, παραδείγματα, επηρεασμούς έπαιρνε μια περισσότερο συγκεκριμένη μορφή. Τότε μετονομαζόταν σε στόχο. Μια στόχευση που αφορούσε αρκετά επίπεδα της ζωής. Όπως το επαγγελματικό, κοινωνικό, οικονομικό, οικογενειακό, κ.α.

Το πέρασμα βέβαια των χρόνων ήταν εκείνο που θα δικαίωνε ή όχι «τα θέλω» της νεαρής ηλικίας.

Όμως το όραμα υπήρχε, όπως και η απαραίτητη «σκέψη» αλλά και «διάθεση» για το πως θα πραγματοποιηθεί..

Προσπάθεια

Αυτή η πραγματοποίηση είχε ένα «τίμημα». Στην οικονομική επιστήμη το λέμε «κόστος ευκαιρίας». Είναι εκείνο/α, που απαραίτητα σε κάποια έκταση, πρέπει να «στερηθούμε» για να συναντήσουμε «τα θέλω» μας. Μπορεί αυτά να λέγονται χρόνος, ηρεμία, διασκέδαση ή όπως αλλιώς.

Ο μεγάλος φιλόσοφος Αριστοτέλης (384 – 322 π.Χ.) είχε πει «τα αγαθά κόποις κτώνται». Και αυτή η δοτική πληθυντικού (κόποις), σε ελεύθερη μετάφραση μας παραπέμπει στη λέξη προσπάθεια.

Κάποιος θα ισχυριστεί, ότι ξέρω τον «τάδε» που πέτυχε πολλά άκοπα ή ήταν τυχερός. Αυτός ο «τάδε» είναι ένας. Εγώ όμως αναφέρομαι στους πολλούς, αγνοώντας τον παράγοντα τύχη ή ατυχία που σχετίζεται με ακραίες περιπτώσεις.

Κλείνοντας

Αναμφίβολα η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, αλλά και τα «καλέσματα» του ευρύτερου περιβάλλοντος, δημιουργούν την ψευδαίσθηση της ύπαρξης δεδομένων ή εύκολων (άκοπων) λύσεων.

Φοβάμαι ότι πρόκειται για ένα «ιδιότυπο» μήνυμα που απομακρύνει τη σκέψη από την πραγματικότητα.

Και ξέρετε, αυτή η τελευταία - προσαρμοσμένη στα θέλω του καθενός , ώστε να αγγίζει το στόχο του, δεν χαρίζεται. Με την απαραίτητη παρουσία της λέξης προσπάθεια, κατακτάται.

Covid 19 – Αντιμέτωποι με το δεύτερο κύμα του ιού.

/0 Comments/in , /by

Και να πάλι που ζούμε την προηγούμενη Άνοιξη του Covid - 19. Επαγγελματικά, κοινωνικά και ψυχολογικά. Η Θεσσαλονίκη και άλλες πόλεις σε νέο lock down και η Αθήνα στο λίγο πριν.

Βέβαια, όπως συνηθίζουμε σε αυτό τον τόπο, αρχίσαμε τις εκατέρωθεν κατηγορίες, τις αποδοχές, τις αντιρρήσεις και τα θα «έπρεπε να..». Γενικά μια άσκηση κριτικής «πάντα» εκ των υστέρων και φυσικά διατηρώντας την ιδιότητα του παντογνώστη.

Είναι αναμφισβήτητο γεγονός το δημοκρατικό δικαίωμα του καθενός μας στον σχηματισμό και έκφραση της προσωπικής άποψης.

Ίσως όμως είναι καλή ιδέα η όποια άποψη να μπορεί να υποστηριχθεί από «υπαρκτά» δεδομένα και όχι υποθετικά. Τότε θα πλησιάσουμε αυτό που λέγεται «επιστημονικά αποδεκτό».

Τι ακριβώς συζητείται στη χώρα μας τις τελευταίες μέρες για τον Covid - 19.

 

Αυξήθηκαν τα κρούσματα από τον Covid - 19.

-Κάποιοι θα πουν: Ναι αλλά αυξήθηκε και ο αριθμός των test, «τόσα ήταν και πριν»..

 

Ναι αλλά αυξήθηκε και ο αριθμός των ανθρώπων που έφυγαν από κοντά μας αλλά και των διασωληνωμένων.

 Αυτά όμως τα στοιχεία ΔΕΝ έχουν σχέση με τον αριθμό των test.

 

Τι είναι τελικά ο Covid – 19;

-Έλα μωρέ. Κάτι σαν τη γρίπη. Απλά υπερβάλουμε. Υπάρχουν λόγοι για αυτό.

 Μήπως να μάθω και εγώ τους λόγους;

 

Αργήσαμε να πάρουμε μέτρα σε αυτό το δεύτερο κύμα.

Α, να καταλάβω και εγώ. Δηλαδή το Βέλγιο με παρόμοιο πληθυσμό με εμάς και 11.789 κρούσματα, 112 νέους θανάτους και 1.223 στην εντατική χθες (2 Νοε, 2020) και η Αυστρία με 2,5 εκατομμύρια λιγότερους κατοίκους και αντίστοιχα 4.135, 29 και 336 χειρίστηκαν καλύτερα το θέμα; Έτσι; 

Πηγή: https://www.worldometers.info/coronavirus/

 

Εμείς φταίμε που δεν ακούμε.

Δηλαδή η προηγούμενη αναφορά αυτό σας κάνει να καταλάβετε;

 

Όλα είναι παραμύθια.

Ενδιαφέρουσα άποψη! Αναρωτιέμαι όμως για τον αν μια βόλτα στο νεκροτομείο θα διατηρήσει το «παραμυθένιο» στοιχείο της.

 

Γιατί από τη γρίπη κάθε χρόνο δεν χάνονται άνθρωποι;

Φυσικά και ναι. Αυτό όμως αναιρεί το γεγονός ότι KAI από τον Covid – 19 έχουμε απώλειες ζωών;

 

Άσε μας μωρέ. Εγώ δεν φοράω μάσκα, δεν κρατάω αποστάσεις και θα μαζεύω τους φίλους μου σπίτι μου.

Και εγώ μπορεί να το έκανα ανά περίπτωση αν ζούσα μόνος μου ή στην κορυφή ενός βουνού με τους φίλους μου,.

Ξέρεις όμως κάτι. Μπορεί επίσης να θέλω να ακούω δυνατά την αγαπημένη μου μουσική στις 2 τα ξημερώματα. Κάποιο κομμάτι όμως του μέσα μου μου λέει θα «ενοχλείς» τους δίπλα.

Φαντάζομαι βέβαια να συμφωνούμε στο ότι άλλο είναι να «ενοχλείς» τον διπλανό και άλλο είναι να συμμετέχεις στην πιθανή «επιβάρυνση της υγείας του».

 

Κλείνοντας

Καλά κάνουμε και έχουμε τις απόψεις μας. Όμως πριν τις εκφράσουμε ας ελέγξουμε αν βασίζονται σε «πραγματικά» δεδομένα.

Και φυσικά η πολυφωνία είναι απαραίτητο συστατικό της δημοκρατικής κοινωνίας. Με μια διαφορά όμως φίλοι μου. Η «φωνή» να μην υποστηρίζεται από ένα «δεν ξέρω».

Coronavirus (Covid-19): Αντιμέτωποι με μια διαφορετική ύφεση

/0 Comments/in , /by

Σε αυτή την πολύπλευρη κρίση που δημιούργησε ο Covid-19 η σκέψη μας έπρεπε να κάνει μια ιεράρχηση αναγκών. Και η πρώτη και περισσότερο σημαντική ανάγκη δεν ήταν να ασχοληθούμε με την ύφεση αλλά με την «περιφρούρηση» της ανθρώπινης ζωής.

Σήμερα η προσπάθεια του ιού να κερδίσει (σε μεγάλη κλίμακα) την ύπαρξή μας εμφανίζεται να υποχωρεί. Αυτό είναι το χρονικό σημείο για το δεύτερο σε προτεραιότητα τομέα διοχέτευσης της σκέψης μας – και αυτός είναι της οικονομίας.

Οι παγκόσμιες οικονομικές συνέπειες από την ύφεση

Η παγκόσμια κοινότητα άμεσα – και με καθυστέρηση σε ορισμένες χώρες - επέβαλε lockdown στους περισσότερους τομείς του παραγωγικού και όχι μόνο ιστού. Αναμφίβολα επηρεάστηκε αρνητικά το εισόδημα που βέβαια (εκτός άλλων) μεταφράζεται και σε μείωση της κατανάλωσης.

Κατά συνέπεια η συρρίκνωση της οικονομίας ήταν αναμενόμενη. Μια νέα ύφεση εμφανίζεται.

Ενδεικτικά να αναφέρουμε τις εκτιμήσεις του Oxford Economics για μείωση του παγκόσμιου Α.Ε.Π κατά περίπου 3 % σε ετήσια βάση για το 2020.  Πρόσθετα η αναφορά του CNBC με στοιχεία που ανακοίνωσε η Κίνα σύμφωνα με τα οποία η οικονομία της συρρικνώθηκε το πρώτο τρίμηνο του έτους κατά 6,8% (σε ετήσια βάση) του ΑΕΠ. 

Είναι σημαντικό να προσέχουμε ότι οι περισσότερες από τις εκθέσεις αναφέρονται στο 1ο και 2ο τρίμηνο του 2020.

Το κράτος παρεμβαίνει στην αγορά

Η κρατική παρέμβαση δήλωσε παρούσα διοχετεύοντας στην αγορά αρκετά δις ευρώ ή τρις δολάρια. Μια απαραίτητη κίνηση στην προσπάθεια σταθεροποίησης των έντονων κλυδωνισμών  που δέχτηκαν όλες οι βασικές οικονομικές μονάδες.

Οι τρόποι χρηματοδότησης ήταν διαφορετικοί όπως και το κόστος εξυπηρέτησής τους. Με κάποιους θα συμφωνήσουμε, με άλλους όχι.

Είναι απόφαση της εκάστοτε εφαρμοζόμενης οικονομικής πολιτικής να επιλέξει το πως η οικονομία θα «δανείσει» την ίδια την οικονομία. Τρόποι υπάρχουν πολλοί - μέσω έκδοσης ομολόγων, μέσω νέων πιστωτικών γραμμών από τον ESM (για την ΕΕ) ή μέσω προσφοράς νέου χρήματος, κ.α.

Πρέπει να σταθμιστούν οι συνέπειες της κάθε πολιτικής. Και το βασικό ερώτημα είναι: Αύξηση χρέους ή πιθανή εμφάνιση πληθωρισμού λόγω εμφάνισης «νέου» χρήματος;

Στην Ευρώπη οι περισσότερο πληγείσες χώρες επιθυμούν την μεγαλύτερη δυνατή ομαδοποίηση (αμοιβαιοποίηση) του χρέους - και εδώ παρατηρείται η άρνηση κυρίως της Γερμανίας στην έκδοση ενός ευρωομολόγου. Με άλλα λόγια η «ενωμένη» Ευρώπη δεν επιθυμεί και «ενιαίο» κόστος δανεισμού!

Προς αυτή την κατεύθυνση δεν θα θέλαμε να δούμε τις φτωχές χώρες να δανείζονται από «ταμεία» με κόστος χρήματος ιδιαίτερα μεγαλύτερο από τα αρνητικά επιτόκια με τα όποια έγινε η χρηματοδότηση των ταμείων.

Αναφερόμαστε σε υγειονομική κρίση και όχι σε κρίση κακής διαχείρισης των οικονομικών.

Μέσα σε αυτό το οικονομικό σκηνικό δεν λείπουν οι αλληλοκατηγορίες μεταξύ των ισχυρών, ούτε ασφαλώς οι θεωρίες συνωμοσίας. Αναμενόμενα και αυτά!

 

Οι συγκρίσεις με την ύφεση που προκλήθηκε από τις κρίσεις του 1929 και 2008

Στην αρθρογραφία των ημερών γίνεται σύγκριση της τωρινής κρίσης με τις αντίστοιχες που γνώρισε η παγκόσμια οικονομία το 1929  και 2008. Και σύμφωνα με κάποιες απόψεις οι οικονομικές συνέπειες θα είναι ανάλογες ή και χειρότερες. Σύμφωνα με το BBC το ΔΝΤ (IMF) χαρακτηρίζει αυτή την κρίση τη χειρότερη μετά την μεγάλη ύφεση της 10ετίας του 1930.

Η δική μας άποψη δεν θα συμφωνήσει με τις παραπάνω αναφορές και οι λόγοι της διαφωνίας μας είναι αρκετοί.

Το περιβάλλον της μεγάλης ύφεσης του 1929 και 2008

Αρχικά να θυμίσουμε ότι υπάρχουν ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες της οικονομίας που μπορούν να την οδηγήσουν στην ύφεση. Και η σημερινή κρίση ανήκει στην δεύτερη κατηγορία παραγόντων αντίθετα με εκείνες του 1929 (Ξεκίνησε από το Χρηματιστηριακό κραχ στις Η.Π.Α) και 2008 (κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού ιδρύματος Lehman Brothers) που δημιουργήθηκαν από μηχανισμούς της ίδιας της οικονομίας.

Πιο συγκεκριμένα το 1929 βρίσκει την πλειοψηφία των πολιτών και επιχειρήσεων της Αμερικής υπερχρεωμένες από τη σύναψη δανείων τα οποία διοχετεύουν στο Χρηματιστήριο. Και βέβαια η «φούσκα» των υπερτιμημένων μετοχών κάποια στιγμή έσπασε. Οι συνέπειες είναι γνωστές όχι μόνο για τις Η.Π.Α αλλά και για την παγκόσμια οικονομία με την μεγάλη ύφεση (Great Depression) που ακολούθησε για τα επόμενα σχεδόν 10 χρόνια.

Το 2008 το χρηματικό ίδρυμα Lehman Brothers πληρώνει το τίμημα της αλόγιστης διαχείρισης που αφορά τα στεγαστικά δάνεια αλλά και τα τοξικά ομόλογα. Μια νέα «φούσκα» είχε πάλι σπάσει που οδήγησε και πάλι σε μια παγκόσμια πολυετή κρίση.

Οι διαφορές με τη σημερινή ύφεση (2020)

Σήμερα 2020 το χτύπημα στην οικονομία έρχεται από ένα ιό. Και ασφαλώς αυτό το γεγονός δεν σχετίζεται με την εμφάνιση μιας νέας «φούσκας» που δημιουργήθηκε από λανθασμένη οικονομική διαχείριση.

Τα διαφορετικά αίτια εμφάνισης των κρίσεων στην οικονομία ασφαλώς διαφοροποιούν τόσο τα μέσα όσο και τον απαιτούμενο χρόνο αντιμετώπισής τους.

Η άποψή μας για τη σημερινή ύφεση και αναφορικά με το μέγεθος και την έντασή της παραμένει η ίδια. Δύο είναι οι καθοριστικοί παράγοντες. Το πότε θα βγουν στην κυκλοφορία το εμβόλιο και φάρμακα αντιμετώπισης του ιού και ο περιορισμός της διασποράς του.

Αναφορικά με το rebound της οικονομίας εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι θα είναι έντονο αν υπάρξει θετική εξέλιξη στους παραπάνω παράγοντες. Σχετική η εκτίμηση του ΔΝΤ: «IMF expects global growth to rebound to 5.8% next year if the pandemic fades in the second half of 2020».  Πηγή: https://www.bbc.com/news/business-52273988

Οι οικονομικές συνέπειες της Ελλάδος από την ύφεση

Η φτωχή Ελλάδα, το απείθαρχο παιδί της Ευρώπης, παραδίδει μαθήματα οργάνωσης, προγραμματισμού, ελέγχου και πειθαρχίας!  Μεγάλη μερίδα του τύπου και των διανοούμενων ανά τον κόσμο αναφέρονται με κολακευτικά λόγια για τον τρόπο αντιμετώπισης της πανδημίας από τη χώρα μας.

Πίσω από το λεκτικό χαρακτήρα αυτής της παγκόσμιας αναγνώρισης βρίσκεται το ισχυρό χαρτί που δεν πρέπει να αφήσουμε ανεκμετάλλευτο. Και αυτό σχετίζεται με την αλλαγή της οπτικής που μας παρατηρούν αλλά και με τη συνειδητοποίηση από εμάς τους ίδιους των πραγματικών δυνατοτήτων μας.

Χωρίς να παραγνωρίζουμε τις οικονομικές συνέπειες της αναγκαστικής καραντίνας της αγοράς η σκέψη μας προχωράει στο αύριο. Και σε αυτή την κοντινή μέρα διακρίνουμε τη δυνατότητα ενός μικρού κράτους να μεγαλώσει μέσα από τη  θλιβερή εμπειρία του Κορωνoϊού (Covid-19)!

Η Ελλάδα στο αύριο

Η χώρα διαψεύδοντας τον εαυτό της συνειδητοποιεί πολλά στοιχεία για την πραγματική ταυτότητά της.

Ναι, διαθέτει ικανότατους ανθρώπους για θέσεις κλειδιά. Ναι, ένα διαλυμένο από την προηγούμενη οικονομική κρίση σύστημα υγείας ανταπεξέρχεται πολύ ικανοποιητικά στην υγειονομική βόμβα που προέκυψε. Ναι, το επίπεδο των επιστημόνων της βρίσκεται σε πολύ υψηλό επίπεδο. Ναι, προσαρμόζεται πολύ γρήγορα σε νέες μορφές εργασίας που απότομα εμφανίζονται. Ναι, προγραμματίζει έγκαιρα ένα πλάνο δράσης. Ναι, η πλειοψηφία ακολουθεί τον προγραμματισμό.

Παράγοντες που πρέπει να προσέξουμε

Μετά τα πρώτα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης του πληθυσμού και βέβαια με το κόστος που αυτά συνεπάγονται θα πρέπει να αξιολογήσουμε πολύ σοβαρά τα παρακάτω:

  • Όταν ο κορωνοϊός θα είναι παρελθόν ας αναλογιστούμε την έκρηξη της τουριστικής δραστηριότητας που θα παρατηρηθεί. Ήδη ξένοι tour operators στρέφουν τους πελάτες τους προς μια από τις ασφαλέστερες για υγειονομικούς λόγους χώρα. Να θυμηθούμε ότι ο τουρισμός συμμετέχει στο περίπου 25 % του Α.Ε.Π της χώρας μας.
  • Τα μέτρα διατήρησης ικανοποιητικής απόστασης μεταξύ των ατόμων που θα υπάρξουν μετά το άνοιγμα των καταστημάτων, χώρων παροχής εκπαίδευσης και γενικά υπηρεσιών, χώρων εστίασης, café ή bar ασφαλώς θα μειώσουν την παρουσία πελατών, άρα και τον τζίρο των επιχειρήσεων.

Η άποψή μας είναι ότι αυτό θα είναι προσωρινό. Δεν θα αργήσει η στιγμή της ολικής άρσης των εν λόγω περιορισμών. Και αυτό γιατί - ακούγοντας τους ειδικούς - καταλαβαίνουμε ότι η στιγμή του πλήρους ελέγχου του ιού (λόγω ανακάλυψης φαρμάκων, εμβολίου ή απόκτησης ανοσίας) δεν θα είναι μακριά.

Ανεξάρτητα από αυτό μια ενδεχόμενη μείωση των φορολογικών συντελεστών ίσως αποτελέσει κίνητρο για το άνοιγμα νέων επιχειρήσεων που θα θελήσουν να μπουν στην αγορά διεκδικώντας μερίδιο αυτής. Οι πελάτες θα είναι «εδώ» και ορισμένοι από αυτούς ίσως προτιμούν την ποιότητα της απόστασης έναντι της ποσότητας του συνωστισμού.

  • Οι νέες μορφές εργασίας - όπως για παράδειγμα η τηλεργασία - αναμφίβολα θα δημιουργήσουν (προσωρινά) διαρθρωτική ανεργία. Όμως μια σύγχρονη κοινωνία μεταβάλλεται. Επομένως η απόκτηση ικανοτήτων από το εργατικό δυναμικό απαραίτητων για να «αντιμετωπιστούν» οι νέες ανάγκες δεν μπορεί να αγνοηθεί.
  • Η σημερινή συρρίκνωση του εισοδήματος δεν θα πρέπει να μας οδηγήσει στο αύριο στην υιοθέτηση «ανορθόδοξων» τρόπων για να κερδίσουμε αυτό που χάσαμε. Τα φαινόμενα αισχροκέρδειας μακροχρόνια δεν λειτουργούν υπέρ μας. Και είναι η ώρα να «ξεφύγουμε» από τέτοιου είδους κοντόφθαλμες λογικές. 
  • Οι κομματικές αντιπαραθέσεις αργά ή γρήγορα θα εμφανιστούν. Είναι αναμενόμενο κάτι τέτοιο όσο πλησιάζουμε προς το τέλος του υγειονομικού προβλήματος. Ελπίζουμε αυτή τη φορά να είναι εποικοδομητικές και όχι ψηφοθηρικές.

Επίλογος

Η ανθρωπότητα με την εμφάνιση του Κορωνοϊού (Covid-19) γνώρισε άλλη μια πανδημία. Το θλιβερό αποτέλεσμα της απώλειας ανθρώπινων ζωών πρέπει να μας κάνει σοφότερους. Και αυτή η νέα σοφία αφορά πολλές πλευρές του τρόπου που αντιλαμβανόμαστε την «ωραία ζωή».

Οι δυσμενείς οικονομικές επιπτώσεις από την ύφεση γρήγορα μπορούν να αποκατασταθούν αν συνειδητοποιήσουμε την αποτελεσματικότητα της συλλογικής - ενιαίας δράσης.

Οι προσπάθειες κτισίματος ηγετικής φυσιογνωμίας που δυστυχώς πάντα έπονται παρόμοιων καταστάσεων αποβλέπουν σε μια οικειοποίηση του «καλού». Μια τέτοια προσέγγιση προσδίδει σε αυτό μια  «ιδιόρρυθμη» έννοια που δεν συνάδει με το γενικό καλό.

Οι σκέψεις μας (προσωρινά) σταματούν αναφέροντας τη ρήση του Φρίντριχ Νίτσε:

«ό,τι δεν σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό»

Το απότομα πέρασμα στην εξ αποστάσεως διδασκαλία

/0 Comments/in , /by

Και έτσι απροειδοποίητα μια μέρα του Μαρτίου 2020  η κιμωλία «μετονομάστηκε» σε mouse, ο πίνακας σε οθόνη και τα θρανία σε αναπαυτικά καθίσματα. Δεν έφτανε όμως μόνο αυτό. Η τάξη άλλαξε «έδρα» και μεταφέρθηκε στο σπίτι. Η διδασκαλία απέκτησε μια νέα μορφή αυτή την εξ αποστάσεως.

Τι χάθηκε από την διδασκαλία όπως την ξέραμε

Μάλλον όλοι θα συμφωνήσουμε ότι η φυσική παρουσία του πομπού με τον δέκτη βελτιώνει την επικοινωνία. Αυτή η αμεσότητα επιτρέπει στα μηνύματα να είναι περισσότερο σαφή και κατανοητά.

Η παρουσία στην  τάξη και ανεξάρτητα από το βαθμό διάσπασης της προσοχής του καθενός μας «αναγκάζει» συχνά σε μεγαλύτερη συγκέντρωση. Συγχρόνως όμως η ομαδική παρουσία δημιουργεί «ενδιαφέρον» για το τι κάνει ο διπλανός μας. Ναι, αλλά υπάρχει και ο καθηγητής του οποίου οι ικανότητες μπορούν να σταματήσουν την εκδήλωση του (στην περίπτωση αυτή) ενοχλητικού «ενδιαφέροντος».

Η δυνατότητα ελέγχου της δουλειάς του μαθητή είναι άμεση. Αρκούν μόλις 2- 3 βήματα για να ολοκληρωθεί.

Η απάντηση σε μια ερώτηση - την ώρα την ώρα του μαθήματος - δεν έχει την βοήθεια του «κοινού». Όπου το κοινό σε αυτή την περίπτωση είναι το βιβλίο ή οι προηγούμενες σημειώσεις μου.

Και βέβαια αυτή η ομαδική παρουσία επιτρέπει στον καθηγητή να «κλέψει» 5 λεπτά από τα 50 του μαθήματος για να τα διοχετεύσει «αλλού».  Σε αυτό το απαραίτητο «αλλού» που σχετίζεται με την ανθρώπινη επικοινωνία. Και η προσέγγιση του μαθητή πρέπει να γίνεται σε πολλά επίπεδα

Η διδασκαλία μπροστά στην οθόνη

Μια νέας μορφή διδασκαλία.  Διαλέξαμε μια από τις πολλές πλατφόρμες, ενώσαμε τις οθόνες του υπολογιστή ή του κινητού μας και φτιάξαμε αυτή την χωρίς με αυστηρά «γεωγραφική» έννοια τάξη.

Ο καθηγητής κάνοντας μια κοινοποίηση της οθόνης του στους μαθητές «εμφανίζει» τον πίνακα της τάξης! Ταυτόχρονα η δυνατότητα παρέμβασης με την έννοια της ανάλυσης, διόρθωσης, συμπλήρωσης, μετακίνησης καμπυλών σε ένα διάγραμμα υπάρχει και από τους δύο (καθηγητή και μαθητές).

Σε κάποιες περιπτώσεις ίσως είναι και πιο εύκολο γιατί τώρα αντί να σβήσει κάτι που δεν θέλει, να χρησιμοποιήσει άλλο χρώμα ή να υπογραμμίσει αυτό γίνεται μόνο με το πάτημα ενός (του ανάλογου) πλήκτρου.

Η δύναμη της εικόνας γίνεται περισσότερο έντονη.

Βέβαια όλα αυτά προϋποθέτουν για τον καθηγητή την αλλαγή  του υλικού αλλά και της σκέψης του ώστε να προσαρμοστούν στη νέα μορφή – δεδομένα διδασκαλίας. Αυτό δεν είναι εύκολο και απαιτεί χρόνο.

Οι μαθητές από τη μεριά τους εάν έχουν κλειστή την κάμερα τους στερούν από τον καθηγητή να αντιληφθεί το βαθμό συγκέντρωσής τους αλλά και να μεταφράσει τη γλώσσα του σώματος. Και αυτό το δεύτερο είναι πολύ σημαντικό γιατί από μια αντίδραση του προσώπου πολλές φορές «ακούς» αυτό που ο άλλος αρνείται ή ντρέπεται να εκφράσει.

Κλείνοντας τις σκέψεις μας

Η εμφάνιση του κορωνοϊού (covid-19)  μας ανάγκασε σε μια απότομη αλλαγή του τρόπου διδασκαλίας. Και οι αλλαγές που (αναγκαστικά) συντελούνται  σε μικρό χρονικό διάστημα πάντα δημιουργούν προβλήματα – τουλάχιστον στα πρώτα στάδια εφαρμογής τους.

Αυτή η εξ αποστάσεως εκπαίδευση μπορεί να κρατήσει για καιρό. Ενδεχομένως κάποιοι την προτιμήσουν ακόμα και όταν έχουν την δυνατότητα επιλογής. Άλλοι πάλι όχι.

Ανεξάρτητα από τη γνώμη του καθενός οι όποιες αλλαγές που συντελούνται σπάνια έχουν μόνο θετικά στοιχεία.

Η κοινωνία όμως αλλάζει και ο τρόπος που θα καλυφθούν οι ανάγκες μας πρέπει να ακολουθήσει την νέα της μορφή.

Αν αυτή η (βίαια) εμφανισθείσα νέα διδασκαλία θα βοηθήσει περισσότερο στη μεταφορά της γνώσης εξαρτάται πρωτίστως από  εμάς στους καθηγητές.  Και αυτό δεν δικαιούμαστε να μη το αντιληφθούμε.